*******

آخرین سخنان یک محکوم به مرگ، محصول فرانسه و بلژیک است و بیش از هر چیز به لحاظ عنوان و داستان، به فیلم راه رفتن مرد مرده (1995) Dead Man Walking با بازی شان پن، شبیه است. هر کدام از فیلم‌ها، داستان یک محکوم به مرگ هستند که ما روزهای آخر عمر آنها را مرور می‌کنیم. اما آنچه این دو فیلم را خاص می‌سازد شباهت قصۀ آنها به ماجرای تصلیب عیسی(ع) است (از منظر مسیحیان). مخصوصاً که هر دو محکوم، در زندان به شیوۀ چلیپا اعدام می‌شوند.

آخرین سخنان یک محکوم به مرگ (2012)، نخستین و تنها ساختۀ پاتریک ریدرمونت بازیگر فرانسوی است، کسی که علاوه بر کارگردانی، فیلمنامه را نوشته و نقش اول آن را نیز بازی کرده است. این فیلم از فروردین 1392 (27 مارس 2013) در فرانسه اکران گشت و نامزد بهترین فیلم جشنواره سزار 2014 (اسکار فرانسوی) شد.

خلاصه داستان

در یک زندان قدیمی، مردی چهل ساله‌ای به نام ویلیام لامرس را در ساعت 20:00 به اتاق اعدام می‌برند تا با تزریق سم به زندگی او خاتمه دهند. لامرس قبل از اعدام خاطرات کودکی‌اش را تعریف می‌کند. مأمور اجرای حکم، کارل راوِن، بیش از همه ناراحت است چون باید به جشن تولد دخترش برود. سخنان لامرس تا نیمه شب طول می‌کشد و مراسم اعدام، به شب بعد موکول می‌شود. تنها شاهد واقعه، روزنامه نگاری است که این صحنه را گزارش می‌کند و لامرس به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل می‌شود.

برودک فرماندار کنونی در حالیکه شانس اندکی در انتخابات ماه آینده دارد تصمیم می‌گیرد از این واقعه برای پیروزی بر رقیب استفاده کند. او یک شوی تلویزیونی تدارک می‌بیند که هر شب به این محکوم اختصاص یابد. فرماندار با حضور در زندان خودش این نمایش را افتتاح می‌کند و می‌گوید: این شخص فعلاً حق سخن گفتن دارد ولی هر وقت سخنان او به پایان برسد اعدام خواهد شد.

این نمایش یک ماه ادامه دارد. یک روز قبل از انتخابات، رقیب انتخاباتی برودک اعلام می‌کند که اگر پیروز شود، لامرس را خواهد بخشید. برودک نیز به ناچار حاضر می‌شود او را ببخشد چنانچه وی در سخنان شب آخرش برای او تبلیغ کند. اما لامرس سخنانش را زودتر از همیشه به پایان می‌رساند و آماده مرگ می‌شود. او از مردمی که او را می‌بینند می‌خواهد که به کارل راون (مأمور اجرای حکم) رأی دهند. راون حکم را اجرا می‌کند و لامرس در حالتی که به حالت صلیب بسته شده با تزریق سم به بدنش لبخندزنان می‌میرد.

نقد و نظر

کمپانی‌های فیلمسازی هالیوود هیچگاه فیلمی در تبلیغ حضرت عیسی(ع) یا مسیحیت نساخته‌اند چون صاحبانشان یهودیانی هستند که طبق کهانت حاخام‌های خود، حضرت عیسی(ع) را نعوذاً بالله یک دجال می‌شمارند. بنابراین، فیلم‌های معدودی که در امریکا دربارۀ حضرت عیسی(ع) ساخته شده، یا در جریان اصلی هالیوود نبوده، یا اینکه از منظر کلیسا به داستان عیسی نظر نشده است، مانند آخرین وسوسۀ مسیح (1988) ساختۀ اسکوسیزی. عمدۀ این فیلم‌ها همچون فیلم مصائب مسیح (2004) به کارگردانی مل گیبسون، به طور مستقل ساخته شده‌اند. بعضی از آنها هم فیلم‌هایی هستند که نهاد کلیسا دربارۀ حضرت عیسی(ع) ساخته است، مانند انجیل به روایت لوقا (1979).

الف. هالیوود و دشمنی با حضرت عیسی(ع)

در عوض، هالیوود فیلم‌های بسیاری در تمسخر حضرت عیسی(ع) ساخته است. برخی از محققان مسیحی شمار آنها را تا 120 عنوان نیز گفته‌اند. راقم در تحقیقات خود، 80 عنوان فیلم سمبولیک در تمسخر حضرت عیسی(ع) یافته است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:

ـ سه پدر خوانده/ جان فورد (1948). داستان تولد و ماجرای سه مجوس

ـ بزرگ/ پنی مارشال (1988). دوازده سالگی و دوران رسالت در سی سالگی

ـ لوک خوش‌دست/ استوارت روزنبرگ (1967). ماجرای زندانی و مرگ در کلیسا

- حضور/ هال اشبی (1980). راز شهرت

ـ مرد فیل‌نما/ دیوید لینچ (1980). تولد عجیب او

ـ ئی.تی./ استیون اسپیلبرگ (1982). نزول و صعود یک معجزه‌گر از آسمان

ـ پرواز بر فراز آشیانۀ فاخته/ میلوش فورمن (1975). شورش و تصلیب

ـ دالان سبز/ فرانک دارابونت (1999). معجزات عیسی و داستان تصلیب

ـ آخرین گام‌های یک محکوم به مرگ/ تیم رابینز (1995). ماجرای تصلیب

بجز دو فیلم نخست که به دوران کودکی عیسی می‌پردازند، در الباقی فیلم‌ها ماجرای مرد غیرمتعارفی را می‌بینیم که در زندان یا حصر خودخواسته است.

فیلم آخرین گام‌های محکوم به مرگ، جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول زن را در سال 1996 برای ساراندون به ارمغان آورد و همچنین شان پن نیز نامزد دریافت این جایزه شد.

باید گفت که فیلم پخش شده در سینما4 (سخنان یک محکوم به مرگ)، در ذیل همین فیلم تیم رابینز معنا می‌شود. در آنجا راهبه‌ای هست که می‌خواهد محکوم را توبه دهد و اینجا یک کشیش بازنشسته که مستمع خوبی برای سخنان محکوم است. در خود فیلم‌ها، هر دو محکوم با حضرت عیسی(ع) مقایسه می‌شوند تا به تداعی این ماجرا به ذهن مخاطب کمک شود (در سکانس ماهیگیری فرماندار). هر دو محکوم به شکل صلیب (چلیبا) با تزریق سم به بازو می‌میرند. چهرۀ هر دو به مانند شمایل‌های عیسی گریم شده است. و عجیب اینکه نام اصلی این فیلم فرانسوی، به زبان انگلیسی انتخاب شده تا یادآور آن فیلم هالیوودی باشد. جالب است که این دو نام، فقط در یک حرف تفاوت دارند:

Dead Man Walking

Dead Man Talking

اصطلاح «مرد مرده» (Dead Man) به مجرمان اعدامی که مرگشان قطعی است گفته می‌شود. لذا نام فیلم اخیر را می‌توان اینطور ترجمه کرد: «آخرین سخنان یک محکوم به مرگ» یا «سخنرانی یک محکوم به مرگ».

ب. عیسای(ع) قهرمان یا مغلوب؟

مؤمنان مسیحی از دیرباز با یهودیان دشمنی می‌کردند چون آنها را مسبب قتل عیسی می‌دانستند. به همین علت بود که اسپانیای مسلمان پذیرای بسیاری از یهودیانی شد که از ممالک مسیحی گریخته بودند. اما این دشمنی در طول تاریخ شدت و ضعف گرفته است. یکی از علت‌هایی که دشمنی با یهودیان را کمرنگ کرد تفسیر کلیسا از ماجرای تصلیب است. مطابق باب 12 از انجیل یوحنا کلیسا معتقد شده است که عیسی باید مصلوب می‌شد و لذا کاهنان یهود وسیلۀ اجرای خواست خداوند بوده‌اند!

در فیلم آخرین گام‌های یک محکوم به مرگ، مجرم از پذیرش جرمش استنکاف دارد ولی در لحظات آخر که سمّ در بدن او اثر می‌کند ما به ذهنش وارد می‌شویم و ماجرای دو نفری را که به طرز فجیعی به قتل رسانده می‌بینیم و لذ از وی متنفر می‌شویم. و قصد فیلم نیز همین بوده تا این تشابه‌سازی با عیسای مصلوب در ذهن مخاطبان صورت گیرد. در نتیجه، تماشاگران فیلم از تعالیم مسیحیت نیز نفور خواهند شد. (برای شرح موضوع به مقالۀ راقم مراجعه فرمایید: پولس، رسول است یا بدعت‌گذار؟)

فیلم آخرین سخنان یک محکوم به مرگ، راز شهرت و ماندگاری فرد مصلوب را بررسی می‌کند. او در شب اعدام، گمنام است اما با گزارش یک خبرنگار (تنها شاهد ماجرای اعدام) به شهرت می‌رسد و بر طرفدارانش افزوده می‌شود. او مرتکب قتل‌هایی شده است ولی آنچه فیلم بر آن تأکید دارد خانوادۀ از هم پاشیده و مادر سلطه‌جوی زندانی است، تهمتی که قرآن کریم هم آن را در زمرۀ جرایم یهود می‌شمرد. در این زندان، فقط همین یک زندانی وجود دارد و این هم بر وجه نمادگرای فیلم می‌افزاید. موضوع فیلم نیز گرچه تلخ و گزنده است اما فیلمساز به دلیل ارجاعات به عیسای مصلوب، به آن لحن هجو و کمدی داده است. لذا اگر این تفسیر را لحاظ نکنیم لحن کمدی فیلم، قابل فهم نخواهد بود. لامرس در نهایت خود را به راحتی و حتی خرسنید به مرگ تسلیم می‌کند در حالیکه امکان آزادی برای او هست. این عمل به سبب همان تعالیم سابق الذکر کلیسا است که حضرت عیسی(ع) را نعوذاً بالله همچون برۀ قربانی تلقی می‌کنند. او در لحظات آخرف کودکی‌اش را به یاد می‌آورد که به همین شکل چلیپاگونه بر زمین می‌خوابیده است. یعنی که این نحوه از مرگ، در تقدیر او بوده است!

شبیه به همین ماجرا، در فیلم دالان سبز/ فرانک دارابونت (1999) نیز وجود دارد. اعدام در آن فیلم گرچه با صندلی الکتریکی رخ می‌دهد لکن تشابهات چندی از عیسای اناجیل، در آن گنجانده شده است. مانند شفای بیماران (کرامت‌های جان کافی)، رفت و آمد عیسی با افراد دون پایه (عبور جان کافی از مواضع تهمت که باعث دستگیری‌اش می‌شود)، ماجرای پیلاطس که علی‌رغم میل قلبی‌اش ظاهراً عیسی را اعدام می‌کند (شخصیت تام هنکس)، ناسزا گفتن مردم به وقت اعدام و... پل اجکامب (تام هنکس) در نهایت می‌فهمد که جان کافی مجرم نیست و نباید اعدام شود اما همه شواهد بر خلاف اوست. لذا می‌خواهد که او را فراری دهد ولی جان کافی نمی پذیرد. فیلمساز به این نحو بر آموزه مسیحیان که مدعی هستند عیسی خود را برای تصلیب به دشمنانش تسلیم کرده صحّه می‌گذارد. به همین سبب است که فیلم جان کافی را ابله جلوه می‌دهد و در سراسر فیلم کلمات کودکانه‌ای در دهان او می‌گذارد. هرچند که به برخی کرامت‌ها و معجزات او هم اذعان دارد.

به نقد این فیلم باید در فرصت مکفی پرداخت، فقط همینقدر بگوییم که وجه تشابه جان کافی با عیسای اناجیل را منتقدان مشهوری همچون جیمز برادینلّی نیز تأیید کرده‌اند.[1] مضافاً که عوامل فیلم نیز در پشت صحنه‌ای که از آن ساخته شده بر اینکه ماجرای فیلم به یک شخصیت تاریخی ارجاع دارد اشاره نموده‌اند، شخصیتی که برخی حاکمان برای تعلیم دیگران مجبور شده‌اند او را بکشند (این صحنه‌ها نزدیک به 10 سال قبل، در برنامه سینمایک دوبله و پخش شده‌اند).

ج. عیسی(ع) خواهد آمد

مسلمانان و مسیحیان در این حقیقت متفق القول هستند که حضرت عیسی(ع) در آخر الزمان مجدداً ظهور خواهد کرد. به اعتقاد ما شیعیان، برهان حضرت صاحب الزمان(عج) برای عموم جهانیان، وجود شخص عیسی(ع) است که پیروان واقعی‌اش را به پیروی از آخرین امام شیعیان هدایت می‌کند. و حجت حضرت صاحب(عج) بر یهودیان، تابوت عهد موسی (الواح تورات) است که از 2600 سال پیش یعنی از زمان بخت النصر تاکنون ناپیدا است. لهذا اینکه بحث حضرت عیسی(ع) و جست‌وجو از تابوت عهد هر ساله داغ‌تر و تازه‌تر می‌شود نشان از نزدیکی دوران آخر دارد. «محافظه‌کاران» یعنی سرمایه‌دارانی که «حفظ» وضعیت موجود را می‌طلبند اتفاقاً بیش از دیگران وقوع این زلزلۀ آخر الزمان را حس می‌کنند. آنها عمدتاً یهودیانی هستند که برای بقای خود به ساخت چنین فیلم‌هایی روی می‌آورند.

********

فیلمبرداری شهر موش‌ها2 از روز پنجم مهر 1392 در روزهای آغازین دولت یازدهم، در دکور ساخته‌شده در بوستان ولایت تهران با حضور احمد مسجد جامعی آغاز گشت و در نوروز 1393 به پایان رسید. لوکیشن صحنه‌های خارجی فیلم نیز در دزفول بود.

بعد از قریب سی سال، فیلم شهر موش‌ها (1364) به قسمت دوم رسید. مرضیه برومند (کارگردان هنری قسمت اول) که برای کارگردانی صحنه‌های زنده از همکاری محمدعلی طالبی استفاده کرده بود این نوبت خودش بر صندلی کارگردانی نشست و تمام فیلم را هدایت کرد. برومند در این سال‌ها، در ساخت سریال‌های تلویزیونی فعال‌تر از سینما بود. او تقریباً هر ده سال یک فیلم سینمایی تولید کرده است. نام دو فیلم دیگر او عبارتند از: الو الو من جوجوام (1373) و مربای شیرین (1380).

فیلمنامۀ قسمت اول شهر موش‌ها را احمد بهبهانی (متوفی 1378) نوشته است و دومی را فرهاد توحیدی. فیلم اول، به مهاجرت موش‌ها و غرق شدن گربۀ سیاه در رودخانه می‌پرداخت و فیلم دوم به یافتن یک بچه گربه در رودخانه و کشتن همان گربۀ سیاه که قصد نابودی شهر موش‌ها را دارد. هر دو فیلم در زمان خود بسیار پرفروش بودند. اما آنچه در فیلم اخیر بسیار چشمگیر است جلوه‌های ویژۀ میدانی و صداپیشگی خوب بازیگران است.

خلاصه داستان

نسل اول موش‌ها، اکنون دارای بچه و خانواده هستند. کپل و نارنجی با هم ازدواج کرده‌اند و دو فرزند به نام‌های کپُلک و صورتی دارند. یک روز بعد از مدرسه، کپلک و نارنجی به همراه مشکی (پسر دُم باریک) به خارج از شهر می‌روند و در رودخانه، سبدی حاوی یک بچه گربۀ سفید می‌یابند که یادداشتی در آن است. مادر گربه، به یابنده توصیه کرده است که با فرزندش «پیشو» مهربان باشد. یک موش کور به نام «کور الموش» که در خارج از شهر زندگی می‌‌کند، سرپرستی پیشو را بر عهده می‌گیرد ولی مجبور می‌شود از شرّ خدنگ و ملنگ (دو پیشکار گربۀ سیاه) که برای یافتن پیشو به هر سوراخی سرک می‌کشند او را مخفیانه به داخل مدرسۀ موش‌ها بیاورد.

بچه‌های مدرسه، به پیشو علاقمند می‌شوند ولی خانواده‌ها به گمان اینکه او بچۀ «اسمشو نبر» (گربۀ سیاه) است به عملکرد مدیر مدرسه اعتراض می‌کنند. در نهایت بچه موش‌ها موفق می‌شوند تا بیگناهی پیشو را به خانواده‌هایشان اثبات کنند. گربۀ بزرگ قصد حمله به شهر موش‌ها را دارد ولی بچه موش‌ها به کمک موش کور با برخی لوازم آتش‌زا به او و دو دستیارش حمله می‌کنند و اتومبیل آنها را آتش می‌زنند. در انتها می‌بینیم که پیشو به نزد مادرش بازگشته و کور الموش نیز با تاژ بانو خانم (کلفت خانگی کپل) ازدواج کرده است.

نقد و نظر

پیشقراولان تئاتر عروسکی در ایران شامل نصرت کریمی، بهروز غریب‌پور و اردشیر کشاورزی (متوفی 1388) در کانون پرورش فکری کودکان نسلی را تربیت کردند که در دهۀ 1360 عمدۀ کارهای عروسکی تلویزیون را به دست گرفتند و آن را رشد دادند. از جمله آنها می‌توان به مرضیه برومند، ایرج تهماسب، حمید جبلی و فاطمه معتمدآریا اشاره کرد. از سوی دیگر، تحصیلات آکادمیک باعث تربیت استعدادهای جوان در این رشته شد. تدریس گرایش عروسکی به عنوان یکی از پنج گرایش رشتۀ تئاتر، کشور ما را در جهان به یکی از متخصص‌ترین تئاتریست‌های عروسکی تبدیل کرده است.

خلاقیت هنرمندان ایرانی در این بوده است که بر خلاف همه جای دنیا، در سینما از تکنیک عروسک‌های تئاتری بهره گرفته‌اند. سابقۀ خوب دوبله و گویندگی در ایران نیز به مدد آمده است تا بتوان صدای عروسک‌ها را همزمان شنید. اما عروسک‌ها در سینمای کشورهای دیگر، اصولاً با تکنیک استاپ‌موشن (عکسبرداری تک‌فریم) به کار گرفته می‌شوند (مانند والاس و گرومیت). این تکنیک در ایران نیز سابقه دارد و آقای عبدالله علیمراد از متخصصان آن است. فیلم قصه‌های بازار (1374) سابقاً از ایشان به نمایش درآمده است.

الف. نقد تکنیک

فیلم شهر موش‌ها2 خوش‌ساخت و باورپذیر از کار درآمده و از پیشرفت کارگردانی عروسکی در ایران خبر می‌دهد. طراحی عروسک‌ها نسبت به قسمت اول تفاوت قابل ملاحظه‌ای کرده‌ است، هم به لحاظ جنس مواد به کار گرفته‌شده و هم به لحاظ طراحی چهره و لباس. مخاطب در برخی موارد عروسک‌ها را تمام‌قد می‌بیند که از موارد جالب توجه فیلم است، مانند دوچرخه‌سواری بچه‌ موش‌ها، میز غذاخوری در خانۀ کپل، و همچنین فرار مشکی از دست گربه‌ها.

محسن شاه‌ابراهیمی سازندۀ دکور فیلم، به خوبی از عهده برآمده است. به طوریکه شهر و خانه‌ها، خوب و باورپذیرند و با زندگی این جانور نیز تناسب دارد (بر خلاف قسمت اول، که شهر موش‌ها به خانه‌های روستایی خودمان می‌مانست). این دکورها در مساحت 1500 متر در داخل دو سوله در بوستان ولایت تهران اجرا شده‌اند.

انتخاب گویندگان و تیپ‌گویی آنها، گوشنواز و متناسب با شخصیت‌ها از کار درآمده. هر چند که کودکان ممکن است برخی کلمات را به دلیل لحن گوینده، نفهمند. مانند «ساق» به جای «چاق» و اغلب کلمات داش‌مشتی دو گربۀ پیشکار. مدیر دوبلاژ شهر موش‌ها2، خانم آزاده پورمختار بوده است که با خانم برومند، سابقۀ دوستی و همکاری چهل ساله دارد.

تعداد زیاد شخصیت‌ها باعث شده که مخاطب به درستی آنها را نشناسد. فیلمنامه‌نویس در این خصوص از قاعدۀ فیلم‌های بزرگسال استفاده کرده و بجز در ابتدای فیلم، صحنه یا دیالوگی برای معرفی موش‌ها ترتیب نداده است. برای ما که نام و سابقۀ موش‌های بزرگسال را از سی سال قبل، به یاد می‌آوریم شخصیت‌ها تا حدی ملموس‌ترند ولی کودکان امروز چگونه باید پنجاه شخصیت و نام آنها را به خاطر بسپارند؟ لهذا می‌خواهم بگویم که گوئیا این فیلم برای بزرگسالان ساخته شده. به عبارت دیگر، سازندگان فیلم نسبت به علاقمندی والدین امروز که سی سال قبل از مخاطبان این فیلم و سریال بودند، حساب کرده‌اند. آمدن والدین به همراه بچه‌هایشان به سینما فروش فیلم را چند برابر خواهد کرد، آن هم در زمانه‌ای که ساخت فیلم‌های کودکان رونق ندارد. در نهایت باید گفت که شهر موش‌ها2، به نام کودکان و به کام بزرگسالان است.

مخاطبان مخصوصاً کودکان نمی‌توانند دریابند که چرا موش‌ها باید به دشمن خودشان که یک بچه گربه است علاقمند شوند. در اواخر فیلم است که با ظهور گربۀ سیاه (اسمشو نبر)، می‌‌فهمیم که دو نوع گربه وجود دارد؛ گربۀ سیاه و گربۀ سفید.

بهرام دهقانیار سازندۀ موسیقی متن، گرچه سعی کرده مستقل باشد ولی ناچاراً سه آواز سنتی فیلم اول را در قسمت اخیر استفاده کرده است: ک مثل کپل، جنگل زیبا است، شهر موش‌ها پر از رنگه. عمدۀ موسیقی قسمت دوم از حالت موسیقی سنتی خارج، و در سبک پاپ نواخته شده‌اند. دهقانیار برای آثار قبلی برومند نیز موسیقی ساخته است از جمله: خونۀ مادر بزرگه (1366)، قصه‌های تا به تا (1375)، کتابفروشی هدهد (1386) و آب پریا (1392).

ب. نقد محتوا

خیلی واضح است که فیلم شهر موش‌ها2 سبک زندگی فرانسوی را ترویج می‌کند، از رستوران‌ رفتن شبانه که عادت فرانسوی‌ها است تا پیانو نواختن، شکل لباس‌ها، آرایش مو، گیتارنوازی و همچنین نام‌هایی مانند‌ آژان دو موشان.

موش‌ها در قسمت اول حجاب داشتند و فرهنگ ایرانی در آن جلوه داشت؛ بازار، گرمابه، زورخانه، موسیقی سنتی و غیره. لکن در این قسمت سبک زندگی، واضحاً مدرن و اروپایی شده است. موش‌ها در این فیلم کشف حجاب کرده‌اند که چیز پسندیده‌ای نیست. راقم امیدوار است که در قسمت بعدی به بهانۀ اینکه اصولاً حیوانات لباس نمی‌پوشند عریان نشوند.

باید پرسید که چرا لباس موش‌ها کاملاً فرنگی شده است؟ کلاه بر سر گذاشتن نارنجی یا انداختن پوست روباه به دور گردن، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ آیا خانم تهیه کننده یا کارگردان، آروزهای خود یا دوستانشان را در این عروسک‌ها می‌جویند؟

موش‌موشک در حالیکه برادرش کپل دو بچه دارد، هنوز ازدواج نکرده است. او در رستوران و در مدرسه، پیانو می‌نوازد. لااقل می‌دانیم که حیوانات به مشکلات متداول در ازدواج ما انسان‌ها مبتلا نیستند. گفته می‌شود که دُم باریک نیز بعد از فوت همسرش به طور مجرد زندگی می‌کند. به نظر راقم، اینجا فرصتی بود تا سخت‌گیری‌های مرسوم در ازدواج انتقاد شود نه اینکه بروز و ظهور یابد.

صورتی (دختر کپل)، آواز می‌خواند و مشکی (پسر دُم باریک) گیتار می‌نوازد. بگذریم از اینکه این دو به طور کاملاً اتفاقی (!) همدیگر را شبانه در محله می‌بینند و آواز و شعر و موسیقی و از این حرف‌ها.

در این فیلم ده آواز اجرا می‌شود که برخی از آنها بی‌تناسب هستند و لذا اثر را شبیه به فیلم‌های هندی کرده‌اند. متأسفانه موزیکال بودن نیز به تدریج جز لاینفک فیلم‌های کودکان شده است در حالیکه این تلازم نباید همیشگی باشد.

در مجموع به لحاظ قصه و هویت فرهنگی عروسک‌ها و به سبب آنچه در خصوص نمادین بودن این قصه خواهیم گفت این فیلم، فیلم با هویتی نیست و اگر وجه مقایسه پیش آید، شخصیت کلاه قرمزی و پسرخاله، یک فیلم ایرانی سالم و باهویت‌تر است.

تفسیر نمادین از شهر موش‌ها

موش یکی از منفورترین حیوانات است. لذا تأمل در این سؤال بسیار مهم است که چرا فیلمسازان تصمیم گرفته‌اند موش را در چشم کودکان محبوب کنند؟ از میکی موس و جری موشه گرفته تا استوارت لیتل، دسپرو، راتاتویی و غیره؟

الف. لقب «موش کثیف» از کجا آمد؟

راز این موضوع را باید در تاریخ اروپا جست. از قرن‌ها پیش، مردم روسیه و اروپای شرقی به یهودیان لقب «موش کثیف» داده بودند. این لقب، به دو صفت خاص یهودیان اشاره داشت، جمع‌آورندۀ ثروت و کثیف بودن. این عنوان، در فیلم فهرست شیندلر (1993) نیز مورد استفاده گرفته است (دقیقۀ 114). در اروپای غربی عمدتاً به یهودیان لقب «سگ» می‌دادند، آنچنانکه در نمایشنامۀ تاجر ونیزی (1595م.) از شکسپیر می‌خوانیم.

در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، بسیاری از یهودیان روسیه و اروپای شرقی به امریکا کوچ کردند و صنعت فیلمسازی را در هالیوود شکل دادند. افرادی از قبیل: آدولف زوکر (بنیانگذار پارامونت)، برادران وارنر (چهار مؤسس کمپانی وارنر)، ساموئل گلدوین و لوئیس ب. مایر، (دو بنیانگذار مترو گلدوین مایر)، هری کوهن (مؤسس کلمبیا پیکچرز)، کارل لیمل (بنیانگذار یونیورسال)، ویلیام فوکس (مؤسس فوکس قرن بیستم)، دیوید سارنف (بنیانگذار RKO)، چارلز چاپلین و داگلاس فربنکس (دو مؤسس یونایتد آرتیستس)، لی استراسبرگ، لوئیس سلزنیک و غیره.

در رتبه‌های بعدی می‌توان از این سینماگران یهودی نام برد که از تبار روس یا اروپای شرقی هستند: برادران مارکس، الیا کازان، اوتو پره‌مینجر، سیدنی پولاک، مل بروکس، بری لوینسون، ویلیام فریدکین، پل مازورسکی، پیتر هیامز، پدی چایفسکی، وودی آلن، پل نیومن، الی والاس، داستین هافمن و آلن آرکاین.

یهودیان مهاجر شرقی کم‌کم صنعت سینما را در امریکا پایه گذاشتند و بر موج سینما سوار شدند. یکی از اهداف آنها این شد که موش را در اذهان مردم جهان، زیبا و باهوش جلوه دهند. والت دیسنی گرچه خودش یهودی‌زاده نبود ولی به سبب پرداختن تخصصی به انیمیشن، اولین کسی بود که این خواستۀ یهودیان را تحقق بخشید و میکی موس را در سال 1928 شکل داد و چندی بعد همین موش، به نشان کمپانی دیسنی تبدیل شد.

اولین انیمیشن تام و جری در سال 1940 در کمپانی مترو گلدوین مایر تولید شد و به دشمنی یک گربۀ خانکی با یک موش مهاجر می‌پرداخت. موش همواره با زیرکی خارق العادۀ خود، پیروز معرکه بود.

تولید این دو سری انیمیشن هنوز هم ادامه دارد. مضافاً که ده‌ها شخصیت موش دیگر نیز در فیلم‌های زنده و انیمیشن رخ نموده‌اند که در همۀ آنها موش بر خلاف ظاهر کریه و چندش‌آورش، شخصیت خوب و دلپذیری دارد!

ب. تفسیر نمادین از شهر موش‌ها

شهر موش‌ها (1364) ـ موش‌ها به رهبری معلم مدرسه، از شهر خود حرکت می‌کنند و گربۀ سیاه آنها را تعقیب می‌کند و با درایت موش‌ها در رودخانه غرق می‌شود.

تفسیر:ظاهراً این فیلم از الگوی هجرت بنی‌اسرائیل از مصر به رهبری موسی(ع)، و غرق شدن فرعون در دریا استفاده کرده است. به این ترتیب می‌توان گفت که موش‌ها نماد بنی‌اسرائیل هستند و گربۀ سیاهی که آنها را تعقیب می‌کند در حکم فرعون.

شهر موش‌ها2 ـ موش‌ها، شهر زیبایی ساخته‌اند و سرمستانه زندگی می‌کنند. روزی در رودخانه، نوزاد یک گربۀ سفید را در یک سبد می‌یابند. مادر این نوزاد در یادداشتی سفارش کرده که یابندگان با فرزندش مهربان باشند. وقتی موش کور از ماجرا اطلاع می‌یابد، در جمله‌ای ابراز تعجب می‌کند و می‌گوید: «یک بچه روی آب! درست مثل قصه‌ها! حتماً حکمتی داشته». او در ادامه به بچه موش‌ها خبر می‌دهد که گربۀ سیاه، پدر این گربه را کشته و اکنون به دنبال کشتن خود اوست. آنها در نهایت گربۀ سیاه را شکست داده و گربۀ سفید را به مادرش می‌رسانند.

تفسیر:همانطور که موش کور اشاره کرد این ماجرا، سابقه دارد. در حکایت تولد حضرت موسی(ع)، مادرش یوکابد از ترس سربازان فرعون، موسای نوزاد را در سبدی که از نی بافته بود گذاشت و در رود نیل رها کرد. فرعون به سبب پیشگویی منجمانش به دنبال قتل کسی بود که حکومت او را در آینده متزلزل خواهد کرد و به این سبب نوزادان زیادی را کشت ولی به قتل موسی موفق نگشت.

مطابق تفسیر فوق، این دو قصه ترتیب زمانی ندارند (قسمت دوم، داستان قدیمی‌تری از قسمت اول را روایت می‌کند) لکن این موضوع در سینما سابقه دارد. مثلاً فیلم‌های پدرخوانده و جنگ‌های ستاره‌ای با قسمت‌های متأخر شروع می‌شوند و قسمت‌های بعدی آنها، به داستان‌های قدیمی‌تر می‌پردازند.

به این ترتیب گربۀ سفید، نمادی از حضرت موسی(ع) است و گربۀ سیاه باز هم در حکم فرعون. در این قسمت می‌بینیم که گربۀ سیاه همچون پادشاهان لباس پوشیده، پیشکار و وزیر دارد. ما علت دشمنی او را با گربۀ سفید و خانواده‌اش نمی‌فهمیم. موش کور نیز با توجه به نام عربی‌اش (کور الموش) می‌تواند نماد اسماعیلیان و قوم عرب باشد. در حکایت یوسف(ع) در تورات، قافله‌ای که یوسف را می‌خرند و به مصر می‌آورند اسماعیلی هستند و از شهر مدیان (سفر پیدایش 37/ 25 تا 36). مدیان یا مدین، همان شهری است که موسی(ع) قبل از رسالت خود به آنجا گریخت و تحت سرپرستی حضرت شعیب(ع) قرار گرفت (یترون در تورات). در باب 25 از سفر پیدایش، آمده است که حضرت ابراهیم(ع) بعد از فوت سارا، همسری به نام قطوره گرفت و او شش فرزند برایش آورد و از جملۀ آنها، پسری بود که مدیان نام داشت. به عبارت دیگر، کور الموش می‌تواند نمادی از حضرت شعیب(ع) باشد که در وقت خطر به حضرت موسی(ع) که به مدین آمده بود، پناه داد.

اگر نام «اسی» که دو گربۀ پیشکار برای گربۀ سیاه استفاده می‌کنند مخفف «اسماعیل» باشد در این صورت، فیلم به دشمنی مسلمانان و یهود در زمان حال می‌پردازد. (یهودیان از قدیم الایام به مسلمانان، «اسماعیلی» می‌گفتند). مطابق این تفسیر، مسلمانان (نماد گربه‌های سیاه) قصد حمله به کشور یهود (شهر موش‌ها) را در سر می‌پرورانند ولی موفق نیستند.

این تفسیر با توجه به شهرت خاص گربه‌های موبلند ایرانی در جهان، وجه تشابه بیشتری می‌یابد. ویکی پدیا در مدخل «گربه ایرانی» نوشته است:

گربه ایرانی یکی از کهن‌ترین و مشهورترین نژادهای گربه است. نخستین اشاره مستند به گربه ایرانی مربوط به نامه‌ای از پیترو دلاواله، جهانگرد ایتالیایی است که در ۲۰ ژوئن ۱۶۲۰ در اصفهان نوشته شده است. این گربه‌ها از حدود سده ۱۶ میلادی به اروپا وارد شدند و امروزه به عنوان حیوانات خانگی لوکس نگهداری می‌شوند. گربۀ ایرانی یکی از نمادهای فرهنگی ایران در بین جهانیان است اما در بین مردم ایران معاصر، کمتر شناخته شده است.... در خود ایران کمتر کسی از شهرت جهانی گربه‌های ایرانی باخبر است. حتی عبارت Persian Cats در هیچیک از کتاب‌های درسِ زبان انگلیسی مدارس دیده نمی‌شود و این عبارت که در فرهنگ و دانشنامه‌های جهان ثبت شده، در داخل ایران برای بسیاری ناآشنا است.

فرهاد توحیدی به لحاظ قدمت فیلمنامه نویسی و تحقیقات، هیچ بعید نیست که این موارد را به وقت نگارش فیلمنامه مد نظر آورده باشد. لهذا نباید این تفسیرها را دور از ذهن پنداشت. یادآوری می‌کنیم که جملۀ کلیدی موش کور که می‌گوید «یک بچه روی آب! درست مثل قصه‌ها» واضح می‌سازد که سازندگان فیلم لااقل به یک ماجرای تاریخی اشاره دارند.

برخی ایرادها و نواقص

1. از اواسط فیلم، ریتم افت می‌کند و مخاطب دیگر نمی‌داند که الان باید منتظر چه بماند.

2. موش‌ها تماماً فرنگی هستند و سبک زندگی اروپایی را ترویج می‌کنند، البته بجز یک جاهل لوطی مسلک که دستمال یزدی می‌چرخاند.

3. در سنت تعزیۀ ایرانی، نقش‌های منفی (اشقیاء) کلماتشان معمول است لکن جناح اولیاء، با شعر و سجع و قافیه سخن می‌کنند. در شهر موش‌ها2 اما برعکس است. به طوریکه تمام سخنان خدنگ و ملنگ (دو پیشکار گربۀ سیاه) با شعر و قافیه است. و البته اغلب کلمات آنها، عامیانه و مبتذل است.

4. زمان 100 دقیقه‌ای فیلم (بدون احتساب تیتراژ پایانی)، برای کودکان خسته کننده است. حداکثر تحمل بچه‌ها در سینما در حدود 80 دقیقه است چنانکه قسمت قبلی 77 دقیقه بود. لذا بایست برخی صحنه‌های زائد، حذف یا کوتاه می‌شد. صحنه‌هایی مانند: اثاث کشی دُم باریک که یک تعلیق بی‌مورد است و عملاً رخ نمی‌دهد، بازی تکراری و کشدار آژان دو موشان مخصوصاٌ آنجا که منتظر است تا بچه گربه تسلیم شود.

5. برخی کلمات فیلم برای سن کودکان مناسب نیست. از اصطلاحاتی مانند «محشر کبری» که توسط بابای مدرسه ادا می‌شود بگیرید تا کلمات فوق تخصصی و چاله میدانی دو گربه، مانند: اوشکول، اینجا رو بسوک، اسی! میخ کِشِتیم، لات و لوتتیم و غیره. ظاهراً آنها به گربۀ رئیس، لقب «اِسی» داده‌اند، که مخفف «اسمشو نبر» است!

*******

فیلم لوسی، ماجرای دختری به نام لوسی است که به سبب ورود ناخواستۀ یک نوع ماده مخدر جدید و بسیار قوی به بدنش، ارتقاء ذهنی می‌یابد و قدرت‌های تازه‌ای پیدا می‌کند و در نهایت از قالب ماده خارج شده، خداگونه می‌شود. این فیلم، حاوی نظریه‌های اثبات نشدۀ علمی است و فیلمسازان سعی کرده‌اند که آن نظریه‌ها را دراماتیزه کنند و البته تا حدّی نیز از عهده برآمده‌اند.

خلاصه داستان

در تایوان، لوسی (اسکارلت یوهانسون) به طور ناخواسته یک کیف با محتوای نامعلوم را به مقصد می‌رساند. گیرنده به نام جانگ (چوی مین‌سیک)، با گانگسترهایش او را دستگیر می‌کنند. کیف، حاوی چهار بسته مادۀ مخدر بسیار قوی به نام CPH4 است. آنها بسته‌ها را از طریق جراحی، در شکم لوسی و سه نفر دیگر قرار می‌دهند تا به لندن، پاریس، برلین و رم بفرستند. به دلیل ضربۀ یکی از مهاجمان، بستۀ داخل شکم لوسی پاره شده و جذب بدن او می‌شود.

به طور موازی، ما سخنرانی پروفسور ساموئل نورمن (مورگان فریمن) را در پاریس می‌شنویم. او استاد زیست‌شناسی است و نظریه‌اش این است که دلفین‌ها از بیست درصد ظرفیت مغزشان استفاده می‌کنند و ما انسان‌ها حداکثر از ده درصد مغزمان. اگر این مقدار افزایش یابد انسان قادر خواهد بود در اشیاء و انسان‌های دیگر تصرف کند و آنها را کنترل نماید.

نوشته‌ای درج می‌شود: 20%. لوسی با این قدرت، از دست مأموران می‌گریزد و در بیمارستان کیسۀ مادۀ مخدر را از بدنش خارج می‌کند. دکتر جراح، اطلاعاتی در مورد این ماده می‌دهد که قدرت بمب اتم دارد و جنین در هفتۀ ششم عمرش، مقدار ناچیزی از آن را جذب می‌کند تا استخوان‌هایش رشد کنند.

لوسی با جست‌وجوی اینترنتی، پروفسور نورمن را می‌شناسد و با او در پاریس تماس می‌گیرد و خود را معرفی می‌کند و اینکه قادر است در امواج نیز تصرف کند. لوسی ناگهان در تلویزیون اتاق نورمن ظاهر می‌شود. او به پاریس می‌رود لکن در هواپیما ناچار می‌شود مقدار دیگری از آن مادۀ مخدر را استفاده کند (40%). با یک پلیس به نام دل‌ریو تماس می‌گیرد و اطلاعات سه نفر دیگر را می‌دهد و آنها دستگیر می‌شوند. لکن گروه تایوانی به بیمارستان حمله کرده و مواد استخراج‌شده را می‌دزدند. لوسی از راه رسیده،‌ مواد را می‌گیرد و به ملاقات پروفسور نورمن می‌رود (60%). او توانایی‌های خود را معرفی می‌کند و در نهایت از آنها می‌خواهد که مواد را به او تزریق کنند. گروه مهاجم برای قتل لوسی و به دست آوردن مواد آمده‌اند. لوسی به توانایی 99% مغز می‌رسد. او در زمان سفر می‌کند و در عصر دایناسورها به یک میمون اولیه اشاره‌ای دارد (یادآور تابلوی میکل آنژ). او ناگهان به آسمان می‌رود و سپس به زمان حال بازمی‌گردد و 100%. لوسی ناگهان ناپدید می‌شود و از دست جانگ می‌رهد. دل‌ریو، جانگ را می‌کشد و از پروفسور می‌پرسد لوسی کجاست؟ پیامکی می‌آید که لوسی در آن نوشته است: «من همه جا هستم!»

معرفی کارگردان

لوک بسون فقط پانزده فیلم سینمایی کارگردانی کرده است لکن نویسندۀ 54 فیلم یا سریال بوده است که از مشهورترین آنها می‌توان به فیلم‌های تاکسی (چهار قسمت)، ربوده‌شده (دو قسمت) Taken و ترانسپورتر (چهار قسمت) اشاره کرد. بسون در سال 2000 یک کمپانی فیلمسازی به نام «شرکت اروپایی» (EuropaCorp) تأسیس کرد که در آن 113 فیلم تاکنون تولید شده است.

مشهورترین فیلم‌های ساخته شده توسط لوک بسون عبارتند از: حرفه‌ای/ لئون (1994)، عنصر پنجم (1997)، ژاندارک (1999)، آنجلا (2005) و لوسی (2014).

جانگ (چوی مین‌سیک)، سردستۀ گانگسترها و قاچاقچیان تایوانی

نقد و نظر

یکی از شاخصه‌های فیلم و سریال‌های امریکایی، «نظریه داشتن» آنها است. موفقیت فیلمنامه‌نویس‌های مهم هالیوودی در این است که یک تئوری از علوم تجربی را در قالب درام و قصه، صورت‌پردازی می‌کنند. البته این کار به راحتی میسر نمی‌شود لذا استودیوهای فیلمسازی هالیوود برای چنین هدف مهمی، از 5 تا 20 درصد از هزینۀ فیلم را به فیلمنامه اختصاص می‌دهند. آنها برای نگارش چنین فیلمنامه‌هایی، از یک گروه تحقیقاتی با تخصص‌های مختلف بهره می‌برند. از میان مشهورترین و تحسین‌شده‌ترین فیلم‌های نظریه‌پرداز، می‌توان به ماتریکس (1999)، باشگاه مشت‌زنی (1999)، آواتار (2009) و سرآغاز/ تلقین (2010) اشاره کرد. در عوض فیلم‌های اروپایی سبک رئالیسم و بیان هنری را بیشتر می‌پسندند.

لوک بسون، یکی از خوش‌قریحه‌ترین فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان فرانسوی است که سبک فیلمسازی امریکایی را برای خود برگزیده است. موفقیت فیلم لئون (1994)، راه این کارگردان را در هالیوود هموار کرد و او فیلم عنصر پنجم (1997) را در آنجا ساخت. و فیلم لوسی بیش از همه به عنصر پنجم شبیه است.

فیلمنامۀ لوسی مانند تمام فیلم‌هایی که لوک بسون کارگردانی کرده، نوشتۀ خود اوست. فیلم، از تایوان شروع می‌شود و لوسی که معلوم نیست چرا برای تحصیل به آنجا رفته، ناخواسته به صید عده‌ای گانگستر می‌افتد که می‌خواهند چهار بسته از یک مادۀ مخدر جدید را به اروپا قاچاق کنند. جذب ناخواستۀ مقداری از این ماده قوی در بدن لوسی، او را به یک موجود برتر ارتقاء می‌دهد، موجودی که می‌تواند به راحتی در اشیاء و انسان‌ها تصرف کند. لوسی در نهایت با تزریق آن چهار بسته به خود، ظرفیت مغز خود را به صد درصد می‌رساند و ناگهان غیب می‌شود. در انتها، او در دنیای خیالی علم تجربی به «خدای خالق» تبدیل شده است!

فیلمساز، دو نشانه برای خداگونه شدن لوسی به دست داده است:

1. بیان تمثیلی: لوسی به زمان دایناسورها می‌رود و با میمونی که در حال آب خوردن است روبه‌رو می‌شود. او به مانند نقاشی میکل آنژ از خلقت آدم(ع)، انگشت خود را به سوی آن میمون می‌برد و ناگهان به سمت آسمان (جایگاه خداوند) صعود می‌کند.

فیلم در انتها، نظریۀ داروین را با ماجرای آفرینش حضرت آدم(ع) که در تورات و قرآن آمده است در هم می‌آمیزد. راهی که برخی دانشمندان دیندار برای جمع این دو نظریه یافته‌اند این است که نظریۀ تکامل را قبول کنند و ماجرای خلقت انسان نخستین را نیز بر آن بیافزایند. به عبارت دیگر، خداوند سلول اولیه را آفریده و «تکامل» به تدریج شکل گرفته است. در نهایت، خداوند یکی از میمون‌ها را به بهشت برده، به حضرت آدم(ع) ارتقاء می‌دهد و به زمین بازمی‌گرداند! این نظریه گرچه ممکن است با تورات خلاصه‌شدۀ کنونی در تضاد نباشد ولی با قرآن کریم هماهنگ نیست. زیرا قرآن تأکید دارد که حضرت آدم(ع) از گِل آفریده شد و به حضرت عیسی(ع) که بدون پدر متولد شده، شبیه است (آل‌عمران/ 59).

علاوه بر نظریۀ داروین، نظریۀ دیگری نیز به نام «ظرفیت مغز» در این فیلم مطرح می‌شود که ما آن را از زبان پروفسور نورمن می‌شنویم. این نظریه حاکی است که انسان‌ها حداکثر از ده درصد ظرفیت مغز خود استفاده می‌برند ولی اگر بر تمام ظرفیت مغز خود مسلط شوند، ابدی و بی‌نهایت می‌شوند. مادۀ مخدر به لوسی این قدرت را می‌دهد که از تمام ظرفیت مغز خود استفاده کند.

ایراد مهم فیلم، در این است که چطور یک مادۀ مخدر که همچون شراب فعالیت مغز را کاهش می‌دهد، می‌تواند قدرت مغز را ارتقاء دهد؟! مضافاً که نظریه پروفسور نورمن در این فیلم، مبتنی بر انکار روح است. باید یادآور شد که انسان نه با مغز، بلکه به وسیله «روح» است که ادراک می‌کند. در واقع مغز، ابزار روح است آنچنانکه چشم‌ها و گوش‌ها ابزار بینایی و شنوایی هستند. چرا یک مرده، قادر به دیدن و شنیدن و خندیدن یا گریستن نیست؟ چون اینها از افعال روح هستند و فرد مرده گرچه مغز دارد ولی روح ندارد.

از کلود برنارد (1878-1813) Claude Bernard فیزیولوژیست متبختر فرانسوی که در علم تشریح، تجربیاتی کسب کرده بود نقل شده است که می‌گفت: من تا «روح» را در زیر چاقوی جراحی ام حسّ نکنم آن را باور نخواهم کرد. متأسفانه باید گفت که علم تجربی هنوز هم وجود روح را قبول نکرده است. به همین دلیل دانشمندان علوم تجربی، «عقل» را که از مشخصات انسان است به «هوش» ــ که در همه حیوانات وجود دارد ــ تقلیل داده‌اند.

فیلم لوسی از جهت مضمون به فیلم راز کیهان (2001: یک ادیسۀ فضایی) ساختۀ استنلی کوبریک شبیه است. راز کیهان بر مبنای داستانی از آرتور سی. کلارک سعی داشت تا به یکی از ابهامات نظریۀ تکامل یعنی چگونگی پیدایش حیات در کرۀ زمین جواب گوید. کوبریک نیز از میمون‌ها آغاز می‌کند و در ادامه به این نتیجه می‌رسد که حیات از کرات دیگر به زمین آمده است. دلیل این موضوع آن است که دانشمندان یک سنگ عجیب در کره ماه می‌یابند که وقتی می‌خواهند آن را سوراخ کنند موجی را به فضا می‌فرستد تا به کسانی که آن را بنیان نهاده‌اند خبر دهد که بشر توانسته به قمر زمین پا بگذارد. ما نمونه‌ای از این سنگ را در ابتدای فیلم در عصر میمون‌ها نیز دیده بودیم که اسباب آموزش آنها شده بود. به این ترتیب، یک سفینه مجهز در جهت آن موج و به سمت موجودات فضایی ارسال می‌شود که حامل پنج فضانورد است. چهار نفر از آنها به دلیل طغیان رایانه مرکزی سفینه می‌میرند. اما قهرمان فیلم وارد تونل ستاره‌ای می‌شود و در نهایت توسط موجودات فضایی به یک نوزاد تبدیل شده، به زمین بازگردانده می‌شود. در فیلم لوک بسون نیز می‌بینیم که لوسی بعد از اشارۀ انگشت به آن میمون اولیه، به سمت آسمان می‌رود و همان جایگاه و منظر را در آسمان می‌یابد.

فیلم راز کیهان (1968)، که با میمون اولیه آغاز می‌شود و با اَبَرانسان ختم می‌گردد

در خصوص نام لوسی برای این قهرمان نیز باید تأمل کرد. در سال 1974 اسکلت یک زن باستانی در اتیوپی کشف شد که نام او را با اقتباس از یکی از آلبوم‌های موسیقی بیتل‌ها، «لوسی» گذاشتند. ریچارد در ابتدای فیلم در صحبت با لوسی، به این جسد که در موزه دیده است اشاره می‌کند و ما نیز همان لحظه، تصویری از آن را می‌بینیم. لوسی در آخرین دقیقه از فیلم، در مقابل همان میمون می‌نشیند و او را به انسان تبدیل می‌کند، جالب توجه اینکه ما در اولین نمای فیلم نیز همین میمون را در حال آب خوردن از رودخانه دیده بودیم.

کلمه لوسی «Lucy» از کلمه «Lucia» در زبان لاتین مشتق شده و از این معانی برخوردار است: "نور؛ آورنده نور؛ کسی که دانش (معرفت) را برای بشر می‌آورد."1 باید توجه کرد که این اوصاف، در تورات و کتب انبیاء در وصف «مخلوق اول» آمده است؛ روح یک انسان، که قبل از هر چیزی آفریده شد و خداوند او را رئیس این جهان کرد. در کتاب عهدین با این عناوین از او یاد شده است: نور و مخلوق اول (سفر پیدایش 1/ 3)، عقل کل (امثال سلیمان 8/ 1)، مبدأ آفرینش (امثال 8/ 22)، منجی جهان (مزامیر 18/ 49)، روح خداوند (اشعیاء 40/ 13)، لوگوس/ عقل کل (که به اشتباه «کلمه» ترجمه شده) (انجیل یوحنا 1/ 1 تا 5)، رئیس این جهان (یوحنا 14/ 30) و... قرآن کریم، این انسان را که قبل از حضرت آدم(ع) آفریده شده با اصطلاح «خلیفة الله» معرفی کرده است (بقره/ 30 و 39). او آخرین پیامبر خدا است و تا قبل از آنکه به طور جسمانی به این دنیا آید شاهد و ناظر فعّالِ اعمال بشر بوده است. او بعد از حیات مبارکش مقام خود را به دوازده فرزندش به میراث می‌دهد و آنها تا پایان دنیا، رئیس این جهان باقی خواهند ماند. و چون حکم پسر همانند پدر است لذا حضرت رسول الله(ص) به درستی می‌تواند در روز قیامت بر همه انسان‌ها داوری کند. زیرا که آن حضرت، داور روز جزا نیز هست (نگا. انجیل متی 25/ 31 تا 46 - رومیان 14/ 10 - 2 قرنتیان 5/ 10).

اما باید توجه کرد که نام لوسی (Lucy) از لوسیفر (Lucifer) نیامده است. «لوسیفر» یکی از اوصاف زیبای ابلیس بود قبل از آنکه افول کند. این نام به معنی ستاره صبحگاهی (زهره) است که در میان ستارگان درخشش بیشتری داشته و دارد. می‌خواستم بگویم که نام لوسی چرا برای این شخصیت که در انتها از دهانش نور می‌ریزد و به نور تبدیل می‌شود، انتخاب شده که اجمالاً ‌گفتم. فیلم دارد با این شخصیت، یک نوع دین جعلی را بر پایه علوم تجربی بنیان می‌گذارد. 

از کارل مارکس نقل شده است که می‌گفت: «دین، افیون توده‌ها است». به این معنی که دین برای عوام الناس همچون تریاک، تخدیرکننده است و آنها را به خلسه فرو می‌برد و قدرت تفکرشان را می‌گیرد. در حالیکه ما عکسِ این موضوع را در فیلم لوسی می‌بینیم. زیرا در اینجا افیون، همچون یک دین جدید ظهور می‌کند و برای بشر، خدای جدیدی از جنس مؤنث می‌آفریند!

به تفکرات فمینیستی موجود در فیلم نیز می‌توان پرداخت، مخصوصاً که قهرمانان فیلم‌های لوک بسون اصولاً زن هستند: نیکیتا (1990)، ماتیلدا در لئون (1994)، لیلو در عنصر پنجم (1997)، ژاندارک (1999)، آنجلا (2005)، سانسوکی در فیلم بانو (2011). لوسی در اواخر این فیلم، به یک ارتش تک‌نفره تبدیل می‌شود و یک‌تنه با عدۀ زیادی از گانگسترها می‌جنگد. اما آنچه وجه فمینیستی فیلم را افزایش می‌دهد خداگونه شدن لوسی است و میمون مؤنثی را که او به انسان تبدیل می‌کند. نام آن میمون نیز آنچنانکه در موزه دیده‌ایم «لوسی» است.

اگر این فیلم را یک امریکایی می‌ساخت بسیار محتمل بود که آن را به یک فیلم در ژانر علمی ـ تخیلی تبدیل کند. هنر لوک بسون آن بوده است که این فیلمنامه را به عالم واقع پیوند بزند و آن را باورپذیر نماید. و فیلم از قضا به همین سبب خطرناک است. چون برخی مخاطبان عام که علوم تجربی را عین واقعیت می‌بینند ممکن است با استناد به این فیلم به مواد مخدر اقبال کنند. لهذا اگر روزی کشف شود که لوک بسون از برخی کارتل‌های مواد مخدر برای ساخت این فیلم حق حساب گرفته است بنده تعجب نخواهم کرد.

لوسی در حال خواندن امواج موبایل

ایرادها و نواقص

1.اگر کسی همچون بنده، نظریات مطرح‌شده در فیلم را نپذیرد با آن ارتباط برقرار نخواهد کرد.

2.لوسی به قدرت‌های فوق العاده‌ای دست یافته است و می‌تواندمثلاً بر جاذبه غلبه کند و دشمنانش را با یک نگاه، به سقف بچسباند ولی عجیب است که برای رفتن به دانشگاه، به جای «طیّ الارض» رانندگی می‌کند.

3.فیلم عملاً تبلیغ کنندۀ مواد مخدر است. در حالیکه مواد مخدر همانطور که از نامشان پیدا است «تخدیر» می‌کنند و انسان را به عالم هپروت می‌برند، نه اینکه او را به سمت عالم واقع و حقیقت راهبر شوند.

4.فیلمساز، شبه‌علم (خرافات در ظاهر علمی) را به جای علم ترویج می‌کند.

5.فیلم خاستگاه مواد مخدر را در شرق (تایوان) معرفی می‌کند. در حالیکه خاستگاه مواد مخدر صنعتی، در غرب است و نه در شرق (آسیا).

پروفسور ساموئل نورمن (مورگان فریمن) صاحب نظریۀ ظرفیت مغز

نگاهی به نظریۀ تکامل (داروینیسم)

بنیان اصلی فیلم لوسی، نظریۀ اثبات‌نشدۀ تکامل از داروین است. در علوم تجربی هنوز وجود خداوند به عنوان آفرییندۀ جهان پذیرفته نشده است چون اصولاً خداوند به تجربه و آزمایش درنمی‌آید. لهذا نظریۀ تکامل با وجود اینکه بارها به انحای مختلف ابطال شده چون جایگزین دیگری برای آن وجود ندارد، هنوز مورد استناد قرار می‌گیرد.

طبق نظریه تکامل، حیات در کرۀ زمین از یک سلول آغاز شده و انواع مختلف حیوانات به تدریج با تبدیل شدن به یکدیگر، پدید آمده‌اند. انسان نیز در انتهای یکی از این زنجیره‌ها بر اثر تبدّلِ نوعی از میمون، به وجود آمده است. گونه‌های ناقص‌تر و ضعیف‌تر منقرض می‌شوند و گونه‌های قوی‌تر و کامل‌تر باقی می‌مانند.

عنصر بسیار مهم در این نظریه، «زمان» است که به طور خطی در نظر گرفته می‌شود. لذا هر چه زمان به جلو می‌رود موجودات، کامل‌تر و هوشمندتر می‌شوند. به عبارت دیگر، انسان امروز از انسان چهار هزار سال قبل، کامل‌تر و هوشمندتر است.

البته این نظریه با قرآن سازگار نیست. مثلاً حضرت ابراهیم(ع) در چهار هزار سال پیش به مقاماتی دست یافته است که هیچ انسانی بجز حضرت رسول الله(ص) به آن دست نیافته‌. لذا است که قرآن حضرت ابراهیم(ع) را الگوی بشریت معرفی می‌کند (ممتحنه/ 4).

ادیان حقیقی به جای زمان خطی، زمان دوره‌ای را مطرح می‌کنند. لذا اینطور نیست که همواره بشر رو به ترقی و تکامل باشد. بشر به طور کلی به سمت تکامل می‌رود اما دوران‌هایی هم هست که بشر افول دارد و پس‌رفت می‌کند. چنانکه عصر کنونی از بدترین اعصار تاریخ بشر است ولیکن بشر خود را دانشمندتر از همه وقت می‌شمرد. قرآن اشاراتی دارد که در سابق، اقوام بسیار زورمند بوده‌اند که اکنون منقرض شده‌اند. به این نمونه توجه کنید:

أ وَ لَمْ يَسِيرُواْ فىِ الْأرْضِ فَيَنظُرُواْ كَيْفَ كاَنَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ و كاَنُواْ أَشَدَّ مِنهُْمْ قُوَّةً وَ مَا كاَنَ الله لِيُعْجِزَهُ مِن شی‏ْءٍ فىِ السَّمَاوَاتِ وَ لَا فىِ الْأَرْضِ إِنَّهُ كاَنَ عَلِيمًا قَدِيرًا (فاطر/ 44).

آيا در زمين نمى‏‌گردند تا ببينند كه عاقبت مردمى كه پيش از آنها بوده‌‏اند و نيرويى بيشتر داشته‏‌اند به كجا كشيد؟ هيچ چيز در آسمان‌ها و زمين نيست كه خدا را ناتوان سازد. زيرا او دانا و تواناست.

به این موضوع در قرآن به انحاء مختلف اشاره شده است. مشابهتاً نگا. اعراف/ 69 ـ غافر/ 21 ـ قصص/ 78 ـ محمد/ 13

زنجیرۀ تکامل داروین، حلقه‌های مفقوده‌ای دارد که برخی از آنها عبارتند از:

1.چگونه طی فرایند مهبانگ (big bang)، سلول اولیه از مادۀ بی‌جان به وجود آمده است؟

2.یافت نشدن موجودات ناقص در تحقیقات باستان‌شناسی دلالت دارد که نظریۀ انتخاب اصلح نمی‌تواند صحیح باشد

3. «هوش» در انسان چگونه به وجود آمده است؟ («عقل» یا آنچه دانشمندان «هوش» می‌نامند از اختصاصات بشر است).

4. از آنجا که طبیعت شعور ندارد تا کمال و نقص را بشناسد پس چگونه تکاملات پدیدآمده در یک موجود برای نسل‌های آینده حفظ می‌شود؟

امیر اهوارکی

پانوشت:

1. Lareina Lure, Name your Baby, Bantam Book, 1976, P.70:

LUCY - (Latin) Lucia.  "light, bringer of light". One who brings knowledge to humanity.

ایالات متحده از دوران جنگ سرد با شوروی، دیپلماسی فرهنگی را به اجرا در آورده و پس از یازده سپتامبر نیز به منظور افزایش فهم و درک بین آمریکا و دنیای عرب- اسلام، به دیپلماسی فرهنگی خود شدت بیشتری بخشیده است. یکی از ارکان دیپلماسی فرهنگی ترویج انواع موسیقی از آمریکا به دیگر کشورهای جهان می‎‌باشد. آنها با بازکردن درب فرهنگ و سبک زندگی غربی به روی هنرمندان و شهروندان دیگر کشورها سعی بر تاثیرگذاری آنها برای اشاعه فرهنگ لیبرالی دارند زیرا معتقدند موسیقی بطور تاثیرگذاری حتی از ادبیات نیز نیرومندتر است.

دیپلماسی موسیقی، عملیاتی که در کوبا نیز جواب داد

گذشته از آنچه که قبلا در مشرق درباره نحوه اقدام دیپلماسی موسیقی آمریکا در قبال شوروی سابق منتشر شد و نشان داد که این دیپلماسی فرهنگی آمریکا چگونه شوروی را به زانو درآورد، اکنون اسنادی افشا شده که نشان می‌دهد سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا USAID که با هدف ارائه کمک‌های به اصطلاح بشردوستانه و در واقع مداخله‌جویانه به کشورهای خارجی فعالیت می‌کند، خواننده‌های کوبایی را به طور محرمانه به کار گرفته و از آنها علیه دولت کوبا استفاده می‌کرده است.

پس از انتشار گزارش آسوشیتدپرس، سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده در اطلاعیه‌ای اتهامات منتسب به خود را تکذیب و اعلام کرد: تاکید بر این که فعالیت ما محرمانه یا مخفیانه بود، نادرست است. سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده ادعا کرده که برنامه‌هایش در نقاط مختلف جهان خصوصا در کشورهایی که مردم تحت فشار و سرکوب حکومت قرار دارند، با هدف تقویت جامعه مدنی طراحی و اجرا می‌شود.

اما اسنادی که به دست آسوشیتدپرس رسیده نشان می‌دهد برای مخفی ماندن رد آمریکا در اعطای پول به خواننده‌های کوبایی، از زنجیره‌ای از واسطه‌ها استفاده شده است به طوری که یک شرکت پیمانکاری مستقر در واشنگتن وجوه نقد را از طریق یک بانک لیختن اشتاینی به یک گروه صربستانی می‌داده و این گروه که تحت پوشش شرکتی با نام پاناما Panama فعالیت می‌کردند، وجه را به خوانندگان کوبایی منتقل می‌کردند. البته این نقل و انتقالات مورد سوءظن وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت زیرا نقض تحریم‌های آمریکا علیه کوبا بود و به همین دلیل، این مسیر نقل و انتقال وجوه، مسدود شد. طبق این برنامه، آن دسته از خوانندگان و فعالان موسیقی کوبا که به علت مخالفت با دولت این کشور در داخل کوبا ممنوع‌الفعالیت شده بودند، مورد هدف قرار گرفتند.

دیپلماسی فرهنگی یا کودتای نرم؟

در واقع کارکرد قدرت نرم در عرصه بین‌الملل به اینچنین دیپلماسی‌های عمومی و فرهنگی نیاز دارد اما آمریکایی‌ها فقط به ترویج صرف فرهنگ لیبرالی و سبک زندگی غربی قانع نیستند و در واقع مترصد تغییر نظام و تغییر حکومت‌های مخالف خود به‌وسیله این نوع دیپلماسی‌ها می‌باشند. اهمیت دیپلماسی فرهنگی در گسترده‌ترین مفهوم آن، افزایش یافته و «فرهنگ بخاطر فرهنگ» هیچ‌جایی در برنامه‌های مبادله آموزشی و اطلاعاتی ایالات متحده نداشته و ندارد. در واقع طی جنگ سرد بود که آمریکا قدرت فرهنگی را بعنوان سلاحی مخفی بر ضد دشمن خود، یعنی شوروی سابق و ایدئولوژی آن، یعنی کمونیسم، به کار گرفت. دولت ایالات متحده، از طریق وزارت امور خارجه و دیگر آژانس‌ها، از جمله سازمان سیا (CIA)، به هماهنگ کردن و انتشار بی‌سابقه افکار آمریکایی و بیان خلاقانه آن‌ها در سراسر جهان پرداخت.

موسیقی«جاز» در دوران جنگ سرد بعنوان یک سفیر فرهنگی علیه شوروی عمل می‌کرد

نوع نگاه دولت‌مردان ایالات متحده به موسیقی را می‌توان از همین منظر دید زیرا آنها باور دارند که مردم با گوش دادن به این موسیقی‌ها، آمریکایی‌ها را در کنار خود می‌بینند و این یعنی تبادل فرهنگی که کالایی بی‌بدیل است که هیچ همتایی ندارد. اکنون نیز آمریکایی‌ها با سرمایه‌گذاری بر یکی از سبک‌های موسیقی به نام رپ RAPبه دنبال جهت دادن به مردم (حتی مردم کشور خود) و جلب احترام و همکاری آنها برای رسیدن به اهداف‌شان هستند.

موسیقی رپ RAP

پیدایش رگه‌های اصلی موسیقی رپ به آفریقا باز می‌گردد اما رپ به شکل امروزی محصول آفریقایی‌آمریکایی‌های شهر نیویورک در دهۀ ۷۰ میلادی می‌باشد؛ جایی که سیاهان آمریکاییِ ستم‌دیده از تبعیض نژادی، از رسانه و فضایی برای بیان اعتراضات‌شان محروم بودند. آن‌ها اعتراضات‌شان را در قالب تجمعات خیابانی، تولید صداهای ناموزون با ابزارهای ابتدایی و خواندن ریتمیک متن‌هایی که در واقع همان ترانه‌های رپ بود، بیان می‌کردند؛ به‌همین‌دلیل رپ، «سی.ان.ان سیاهان» نامیده شد! فرهنگ رپ و به بیانی بهتر آن فرهنگی که به طور خاص به جوانان سیاه و اقشار میانه در جوامع غرب تعلق دارد و بیشتر فرهنگ کوچه و خیابانی است از آمریکا سرچشمه می‌گیرد. این فرهنگ در سالیان بعد به دیگر شهرهای آمریکا و برخی دیگر از کشورها سرایت کرد تا ابزاری برای بیان اعتراضات سیاهان باشد. رپ اما تنها به مضامین اعتراضی محدود نماند؛ ورود دو پدیدۀ «سکس» و «مواد مخدر» به رپ که برخی اندیشمندان انتقادی آن‌ را توطئۀ جریان سرمایه‌داری برای منحرف‌کردن اعتراضات سیاهان می‌دانند، به‌سرعت کارکردهای این سبک موسیقی را گسترش داد. به‌تدریج، سفیدپوستان هم وارد موسیقی رپ شدند و زیرسبک‌های جدیدی در این ژانر موسیقی به‌وجود آمد. امروزه موسیقی رپ زیرشاخه‌های فراوانی دارد و موضوعات متنوعی را شامل می‌شود. پس گزارۀ «موسیقی رپ، موسیقی اعتراضی است» تنها به دوران اولیۀ شکل‌گیری آن برمی‌گردد.

انتخاب چندین باره Eminemبه عنوان بهترین خواننده رپ (موسیقی مختص سیاهان) سوال برانگیز است

آنچه که اکنون به عنوان رپ در دنیا شناخته می‌شود، از گروه‌ها و دسته‌های سیاه به جامانده در ایالات متحده است که پس از نفوذ سیستم‌های اطلاعاتی آمریکا مانندCIA به این گروه‌ها و قلع و قمع برخی خوانندگان آن نظیر مرگ مشکوک bob Marley، تحت کنترل در آمده‌اند. اکنون دیگر موسیقی رپ همه جا در جهت منافع آمریکا فعالیت می‌کند؛ انتخاب چندین بارهEminemخوانندة سفید پوست به عنوان بهترین خوانندة رپ (موسیقی‌ که مختص سیاهان است) مهر تأیید دیگری بر این مدعاست. (متن زندگی)

سواستفاده از خوانندگان رپ در کوبا

یکی از این خوانندگان رپ که در کوبا ممنوع‌الفعالیت است، لوس آلدنوس Los Aldeanos، از زمانی که برای برگزاری کنسرت به صربستان سفر کرده بود تحت آموزش سیاسی قرار گرفت؛ هرچند که به نظر می‌رسد او خبر نداشت که مخارج کنسرت و سفر او را دولت آمریکا تامین کرده است.

خوانندگانی همچون آلدنوس که مورد بهره‌برداری سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا قرار گرفتند در تولید یک برنامه تلویزیونی زیرزمینی درباره فرهنگ جوانان کوبایی نیز مشارکت کردند. این برنامه، «زنده باد کوبای آزاد: رپ، جنگ است» نام داشت. این فیلم که با دوربین‌های مخفی تصویربرداری شده بود، بینندگان را به خیابان‌های هاوانا (پایتخت کوبا) می‌برد تا به اصطلاح صدای یک انقلاب جدید در کوبا را بشنوند. برای تکمیل این جنبش اجتماعی علیه دولت کوبا، یک شبکه اجتماعی به آدرس TalentoCubano.net نیز از سوی آمریکایی‌ها راه‌اندازی شد و در اختیار فعالان آماتور موسیقی کوبایی قرار گرفت.

خبرگزاری آسوشیتدپرس معتقد است برنامه‌های سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا در کوبا به شدت ساده‌انگارانه ترتیب داده شده بود به طوری که تعدادی از عناصر اصلی این برنامه‌ها به سادگی از سوی دولت کوبا دستگیر شدند. در یکی از این بگیر و ببندها، ماموران امنیتی کوبایی به کامپیوترهایی دست یافتند که در ارتباط مستقیم با سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا بود. با افشای عناصر این توطئه، آلدنوس در اثر فشار دولت کوبا مجبور شد از کوبا خارج شده و به فلوریدای جنوبی مهاجرت کند.

لوس آلدنوس Los Aldeanosخواننده رپ کوبایی که تحت آموزش سیاسی قرار گرفت

سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده یک دهه پیش هم از برنامه مشابهی در صربستان و یوگسلاوی استفاده کرد و با ترتیب دادن کنسرت‌های اعتراضی جوانان و دانشجویان صرب، تلاش کرد جوانان صرب را علیه رئیس‌جمهور آن دوران یوگسلاوی (اسلوبودان میلوسویچ) بشوراند که در نهایت به سقوط دولت وی منتهی شد.

اقدامات مخفیانه سازمان توسعه بین‌المللی و دیگر نهادهای ترویج فرهنگ در ایالات متحده علیه مردم کوبا در حالی صورت می‌گیرد که در ظاهر اوباما رئیس جمهور آمریکا خواستار عادی سازی روابط واشنگتن – هاوانا و از سرگیری روابط دیپلماتیک با کوبا و بازگشایی سفارت‌های دو کشور شده است. شاید این هم یک استراتژی مانند زمان جنگ سرد برای نفوذ و تسلط بیشتر بر آخرین اقمار شوروی باشد.

یانی، سفیر دیپلماسی موسیقی آمریکا

اکنون نگاه به ورود یانی به ایران به عنوان سفیر دیپلماسی موسیقی آمریکا، کاملا عقلانی به نظر می‌رسد. اما افزون براینکه بستن چشم و گوش خود راهی مناسب برای وارد نشدن ویروس‌های غربی و شرقی به تفکر مردم نیست، این نکته را باید خاطر نشان کرد که با ورود چنین افرادی به ایران و اجرای کنسرت‌هایی که یقینا شور و اشتیاق خاصی را در جوانان و طرفداران آن ایجاد می‌کند، متعاقبا مسائلی ایجاد خواهد شد که به احتمال زیاد مدیریت فضای فرهنگی جامعه را بیش از پیش از دست مسئولان آن خارج خواهد کرد.

در همین راستا، روز گذشته (جمعه، 28 آذر 1393) الجزیره و هافینگتون‌پست در اخبار خود به این مهم اذعان کرده‌اند که پس از کوبا، نوبت ایران خواهد بود که درهای خود را به روی آمریکا باز کند.

ورود مایکروسافت

شرکت مایکروسافت، شرکتی چندملیتی است که مرکز آن در ایالات ‌متحدۀ آمریکا قرار دارد. این شرکت، بزرگ‌ترین شرکت ارائۀ نرم‌افزار رایانه در دنیاست که به انتشار کتاب و تولید محصولات چندرسانه‌ای و خدمات پست الکترونیکی نیز می‌پردازد. مایکروسافت اولین کنسول خود را در نسل ششم کنسول‌ها با نام تجاری (Xbox) در سال 2001 منتشر کرد. سخت‌افزار مناسب و داشتن قابلیت اتصال به اینترنت از موفقیت‌های آن بود. مایکروسافت از تجربیات حاصل از ساخت این کنسول، کنسول نسل هفتمی خود، با نام تجاری ایکس باکس 360 (Xbox 360) را روانۀ بازار کرد. عدد 360 به‌معنی در برگیرندۀ تمام نیازهای شما در همۀ جهات است.

اتاق نشیمن در اشغال
این کنسول با هدف‌گذاری اشغال اتاق (نشیمن) خانه روانۀ بازار شد. داشتن تلویزیون اینترنتی، ریموت کنترل، پخش فیلم‌های DVD، عرضۀ بازی‌های ساده روی شبکۀ Xbox Live، کرایۀ فیلم‌ها ازطریق اینترنت، توزیع موسیقی به‌صورت آنلاین و بسیاری از قابلیت‌ها که همۀ این‌ها در مجموع، بهانه‌ای برای اشغال اتاق نشیمن خانه است. این کنسول و تمامی بازی‌های انحصاری آن برای مخاطب قراردادن جامعۀ آمریکایی و فرهنگ غربی توسعه داده شده و این کنسول را به بستر مناسبی برای ارائۀ سبک زندگی خود تبدیل کرده است.

شرکت مایکروسافت کنسول خود را براساس یک مفهوم عام در فرهنگ آنگلوساکسون توسعه داده و آن مفهوم HOME(خانه) است. این مفهوم در فرهنگ آنگلوساکسون به این معنی است که خانه محل رشد و آموزشِ زندگی و تجربه و تحول در احساسات به‌خصوص برای کودکان و نوجوانان است.

مایکروسافت با هدف قراردادن تمام خانواده و توسعۀ زیرساختی مناسب (سخت‌افزار و نرم‌افزارهای کنسول) هر فرد در مفهوم خانواده، کنسول خود را توسعه داده است. کنسول مایکروسافت فقط سخت‌افزاری برای بازی نیست؛ بلکه جنبه‌ای به اسم شبکۀ Xbox Live دارد. این بستر به شما امکان استفاده از شبکه‌های تلویزیون اینترنتی با قیمتی ارزان و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی را می‌دهد و همچنین برای هر فرد در مفهوم خانوادۀ غربی پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ و فرزندان از سنین 3 سال به بالا خدماتی را قرار داده است که با پرداخت هزینه‌ای کم به‌طور سالانه به آن دسترسی خواهید داشت. خدمات IP TVای که روی شبکۀ Xbox Live عرضه می‌شود، شبکه‌های خانوادگی بیشتری را در میان خدمات‌دهندگانIP TV دارد. همچنین مایکروسافت اجازۀ پخش محتویات پرونوگرافی را ازطریق شبکۀ خود نمی‌دهد. Xbox Live برای هر فرد خانواده بسته به سن و جنس یک خدمت قرار داده است. Xbox 360برای هر فرد در خانواده یک برنامه دارد.

نگاه مایکروسافت به خانواده
مایکروسافت با این نگاه مفهوم خانوادۀ کنسول خود را طراحی کرده است که خانواده از جمع‌شدن تک‌فردها شکل می‌گیرد. این بدان معناست که این کنسول قواعد فرد‌گرایی و زندگی شخصی حتی در محیط خانواده را رعایت کرده و هر فرد یک آواتار دارد که می‌توان آن را برای دیگران غیرقابل‌دسترسی کرد. حتی برای هر آواتار نیز محدوده‌هایی از خدمات را قرارداد که برای کنترل دسترسی کودکان به مواقع غیرضروری آن‌ها در خانواده مفید است.

چه بازی برای چه کسی؟
مایکروسافت بازی‌های انحصاری خود را براساس مفاهیمی چون، انسان‌پرستی و فارغ از هرگونه جذابیت‌های جنسی طراحی می‌کند. بازی‌های مایکروسافت به دو گروه بازی‌های بزرگ که خشونت منطقی داشته (خشونت علیه غیر انسان‌ها) و دوری از مفاهیم جنسی و شهوانی تقسیم می‌شود. داستان بیشتر این عناوین دربارۀ انسان‌هایی است که به‌دنبال تغییر در وضع موجود خود است که با تلاش و ایمان به نفس خود، دنیا را نجات می‌دهند.

گروه دوم بازی‌های توسعه داده‌شده توسط مایکروسافت، بازی‌های کوچک هستند که برای کودکان 7 سال به بالا تا افراد پیر ازنظر طراحی هنری جذابیت دارد. این بازی‌ها بیشتر مخاطب عام موجود در خانواده را هدف قرار داده‌ است.

رؤیایی به‌نام کینکت
بخش دیگری از کنسول مایکروسافت سنسور حرکتی Kinect است. این سنسور در سال 2010، توسط مایکروسافت رونمایی شد و هدف آن بازی‌های ساده و خانوادگی بود. این حسگر با دریافت تصویر سه‌بعدی از بدن انسان و تبدیل آن‌ها به داده‌های دیجیتال تمامی حرکات بدن و حالات شما را به بازی منتقل می‌کند.

این حسگر قابلیت تشخیص دو نفر به‌صورت هم زمان را دارد و بیشتر بازی‌های آن دو نفری co-up است.

مایکروسافت در کمتر از یک ماه توانست بیش از هشت میلیون از این حسگر را به ‌فروش برساند و تا به امروز، بیش از بیست و چهار میلیون حسگر کینکت در سراسر جهان به‌فروش رفته و بازی‌های بسیاری برای آن به بازار آمده است. بیشتر این بازی‌ها، بازی‌های ورزشی و بازی‌های در سبک خانوادگی و دورهمی (party) و تعداد معدودی بازی آموزشی است.

نسلی نو، اهدافی قدیمی
نسل هشتم کنسول مایکروسافت با نام تجاری (Xbox One) در سال 2014 رونمایی شده‌ است. این کنسول میراث‌دار صرف خود Xbox 360 است. بسیاری از خدمات ارائه‌شده در Xbox One قبلاً در Xbox 360 وجود داشته‌ است؛ اما این دو کنسول خارج از تفاوت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تفاوت‌های نیز در مخاطب‌ها و سبک زندگی مورد ارائه خود دارند. هدف‌گذاریXbox One به‌طورکلی، شبیه به Xbox 360 است؛ اما در بسیاری از مواقع تفاوت‌های عمده‌ای دارند. شعار Xbox One همۀ رسانه‌های سرگرمی در یک (All in one) است که شباهت‌هایی به شعار Xbox 360 دارد. هدف‌گذاری مایکروسافت این بار کمی عام‌تر شده است.

مایکروسافت در نسل قبل به‌دنبال احاطۀ شما با یک سخت‌افزار بود؛ اما در این نسل به‌دنبال ارائۀ محتوای رسانه‌ای به‌صورت متمرکز روی سخت‌افزار است. در هر جعبۀ Xbox One یک سنسور کینکت از نسل دوم قرار دارد. بسیاری از خدماتی که گذشته در Xbox Live به‌صورت جدیدی به وابستۀ کینکت ارائه شده است، مانند IP TV به کمک کینکت به‌صورت برنامه‌‌های تعاملی درآمده که مخاطب می‌تواند در برخی بخش‌های برنامه با آن تعامل داشته باشد.

همچنین بازی‌های کوچک گروهی در آن قرار داده شده است تا بتوان هم‌زمان با دیدن برنامه‌ها به‌صورت بازی، با آن تعامل برقرار کرد. معکوس این شرایط نیز در کنسول جدید مایکروسافت برقرار است. چند عنوان بازی جدید در دست ساخت است که با ترکیب بازی با مدل سریال‌های تلویزیونی و ازبین‌بردن فاصلۀ فیلم و بازی انقلابی در سرگرمی‌های دیجیتالی ایجاد می‌کند. رفتار شما در بازی سبب ایجاد تغییرات در داستان و ایجاد یک سریال انحصاری مخصوص شما می‌شود و این تجربه، بازی شما را تغییر می‌دهد و روایت داستان را به‌ سبک جدیدی تبدیل می‌کند که فقط به‌صورت انحصاری در اختیار Xbox One است.

نسلی مدرن، سبک زندگی مدرن
مدرن‌سازی در Xbox One فقط به سخت‌افزار و نرم‌افزار منوط نبوده؛ بلکه سبک زندگی آن را با شرایط جدید جامعۀ خود تطبیق داده است. بحران اقتصادی در جهان باعث تولد عنوان‌های Free to Play شده است. این عنوان‌ها از بازیکن برای بازی‌کردن پولی دریافت نمی‌کنند؛ اما برای پیشرفت سریع در بازی نیاز به تهیۀ برخی مواد دارید که بابت آن باید به شرکت تولید‌کنندۀ بازی مبلغی ناچیز پرداخت کنید. مایکروسافت با سرمایه‌گذاری در بستر Xbox Live به افزایش بازی‌های Free to Play در کنسول خود کمک شایانی کرده و مزیت جذابی به بازی بازها و شرکت‌ها داده است.
بازی‌ها به‌واسطۀ شبکۀ Xbox Live می‌توانند به یک ویژگی دیگر نیز دست پیدا کنند و آن به اشتراک‌گذاری داده‌ها خواهد بود. می‌توانید تصاویر بازی خودتان را برای دوستانتان در سراسر جهان بفرستید. دوستانتان می‌توانند بازی شما را به‌صورت زنده تماشا کنند، در بعضی از بازی‌ها می‌توانید محتوای بازی خود را به اشتراک بگذارید و به حساب خود در شبکۀ Xbox Live از هرجا دسترسی داشته باشید. با استفاده از تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند به‌عنوان رابط کاربری مضاعف، آخرین اطلاعات از وضعیت خود و دوستانتان را به‌دست آورید. افزایش کارکردهای اجتماعی و ایجاد نوعی شبکۀ اجتماعی هدفمند با مخاطبان بازی‌باز و ایجاد فضای تبادل فرهنگ در این شبکه بر سر مسائل مربوط‌به بازی‌‌های رایانه‌ای از اهداف نسل جدید کنسول مایکروسافت است.

سخن آخر
مایکروسافت برای توسعۀ کنسول خود، با نگاه به جامعۀ غربی به‌خصوص جامعۀ آنگلوساکسون و مفهوم خانواده و خانه در جامعه خود شروع به طراحی و توسعۀ زیرساخت برای کنسول خود کرده است. دو کنسول Xbox و Xbox 360 هردو با یک مفهوم، توسعه داده شدند و زیرساخت‌های وابسته‌به اینترنت به‌نام Xbox Live دارند که خدمات جانبی این کنسول را برای خانواده فراهم می‌کند.

مایکروسافت بارها هدف خود از ورود به صنعت بازی‌های رایانه‌ای را اینچنین بیان کرده است: «می‌خواهیم به این صنعت پرسود وارد شویم و در توسعۀ ابزارهای رسانۀ خانگی شریک باشیم». مایکروسافت اولین شرکتی بود که این مفاهیم جدید را وارد صنعت بازی‌های رایانه‌ای کرد و قبل از آن، کنسول‌ها فقط با یک هدف ساخته می‌شدند و آن دسترسی آسان به بازی‌های رایانه‌ای و تفریح و سرگرمی بود. اما، مایکروسافت با رویکرد خود و وارد‌کردن استراتژی‌هایی که برخاسته از دکترینی از جنس تمدن آمریکا است، شرکت‌های دیگر را وادار می‌کند که تغییر وادی (چارچوب مفهومی) دهند.

امروز که کنسول‌های نسل هفتم رقابت را به پایان رساندند و در آستانۀ شروع رقابت نسل هشتم کنسول‌ها قرار داریم، مایکروسافت به هدف خود، یعنی اشغال زیرساخت‌های رسانه در خانه‌های مردم نزدیک می‌شود و جایگاه خود را از یک ابزار صرف سرگرمی، به ابزاری پیشرفته برای تبادل اطلاعات و دسترسی تمام اعضای خانواده به رسانه مورد علاقه خود ارتقا می‌دهد و همۀ آن‌ها در یک ابزار (Xbox One) خلاصه می‌شود. «یک ابزار برای سلطه بر سبک زندگی دارندگان و خدمات‌گیرندگان خود.»

آمار پرفروش‌ترین محصولات بروی کنسول مایکروسافت

به جرأت می‌توان گفت که قوی‌ترین ابزار تبلیغاتی امروز دنیا، صنعت فیلم‌سازی است. اگرچه تقریباً تمام کشورهای دنیا بر اساس فرهنگ خود صنعت فیلم‌سازی دارند، اما نمی‌توان انکار کرد که هالیوود تأثیر فراوانی بر فیلم‌سازی داخلی کشورها گذاشته و تلاش می‌کند قدرت خود را در این زمینه به هر قیمتی که شده، حفظ نماید. اکثر جوانان دنیا صرف‌نظر از ملیت، فرهنگ، مذهب و یا عقایدشان، فیلم‌های هالیوودی را تماشا می‌کنند و دیدگاه خود را درباره ارزش‌ها، نوع لباس پوشیدن، عشق، ثروت و حتی مرگ، بر اساس این امپراطوری سینمایی شکل می‌دهند.

بی‌راه نیست اگر بگوییم فیلم‌سازان، کارگردانان و دست‌اندرکاران فیلم‌های هالیوودی اسقف‌های اعظم و روحانیون مذهبی دین جدیدی هستند که امپریالیسم معاصر آمریکا را جلو می‌برد. تهاجم فرهنگی غرب به رهبری آمریکا و علیه کشورهای به اصطلاح "سرکش" یا ملت‌های "احتمالاً خطرناک" به هیچ عنوان پدیده جدیدی نیست. از همان زمان که صنعت سینما و به خصوص هالیوود تأسیس شد، جبهه‌گیری‌ها و جهت‌گیری‌های مختلف در این صنعت و بازی‌های رسانه‌ای علیه دشمنان آمریکا وجود داشته است. آلمانی‌ها، روس‌ها، ویتنامی‌ها و اعراب بارها و بارها مطابق همین سیاست‌های آمریکایی هدف ساخت فیلم‌های مختلف بوده‌اند.

ایرانی‌ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. حمله به ایران سال‌‌های سال است که در اولویت‌های سیاسی و فرهنگی آمریکا قرار دارد. این حمله‌ها به عمد صورت می‌گیرد و دلیلش این است که واشنگتن از دولت‌های مستقل نفرت دارد. می‌خواهد آن‌ها را با حکومت‌های طرفدر غرب عوض کند و برایش اهمیتی ندارد که آیا این دولت‌ها دموکراتیک هستند، استبدادی هستند و یا میان این دو. تنها چیزی که مهم است، بودن زیر سلطه واشنگتن است.

لابی اسرائیلی آیپک و نمایندگان کنگره آمریکا به هیچ عنوان تعامل با ایران را برنمی‌تابند

لابی اسرائیلی آیپک می‌خواهد ایران کشوری منزوی باشد. تندروهای کنگره هم همین را می‌خواهند. اغلب اعضای مجلس‌های نمایندگان و سنا با ایجاد ارتباط به ایران مخالفند. در عین حال، آمریکا دیگر آن ابرقدرت ثروتمند در عرصه جهانی نیست. منابع کافی برای به خدمت گرفتن قدرت سخت و پیش‌برد منافعش را ندارد. قدرت سخت این کشور در حال کاهش است و سیاستمداران این کشور گزینه‌های کم‌تری را پیش روی خود می‌بینند.

قدرتی که امروز در دنیا بیش‌تر کارایی دارد، قدرت نرم است. آن‌چه جنگ سرد نشان داد این بود که قدرت نرم سلاحی فوق‌العاده قدرتمند است که می‌تواند دشمن را از بیخ و بن تغییر دهد. نگاهی به ساختارها و فعالیت‌های هالیوود به خصوص بعد از انقلاب اسلامی در ایران نشان می‌دهد که تهدیدهای نرم این صنعت علیه کشورهای خاورمیانه تا چه اندازه افزایش یافته است. تقریباً همه فیلم‌هایی که در هالیوود درباره ایران ساخته می‌شود، اصلاً فیلم نیستند، بلکه ابزارهای پرپاگاندایی هستند که پتانسیل ایجاد تنش و درگیری میان دو طرف را دارند.

هر یک از این فیلم‌ها، قطعه‌ای از یک پازل است که هدف نهایی آن نشان دادن مردم ایران به عنوان ملتی سرکش، غیرمتمدن و بی‌رحم است. فیلم‌های معاصر در هالیوود، ایران را کشوری حامی تروریسم معرفی می‌کنند و اخیراً هم با ادعای مسلح شدن ایران به سلاح‌های هسته‌ای سعی دارند وحشت از این کشور را در دل مردم دنیا بیندازند. ادعایی که فیلم‌سازان هالیوودی مطرح می‌کنند این است که سلاح‌های هسته‌ای ایران در نهایت منجر به "جنگ نهایی" یا همان "آرماگدون" و پایان تاریخ می‌شود.

برنامه هسته‌ای ایران در فیلم‌های معاصر هالیوود، موجب آغاز آرماگدون و پایان تاریخ می‌شود

فیلم‌های تاریخی هالیوود نیز ایرانی‌ها را ملتی با طبیعت و نژادی خشن و جنگ‌طلب توصیف می‌کنند. نگاهی به تاریخ اخیر نشان می‌دهد هرگاه تنش‌ها میان ایران و غرب افزایش می‌یابد، تولید فیلم‌های ضدایرانی نیز جان تازه‌ای می‌گیرد. فیلم‌های "300" و "300: ظهور یک امپراطوری" مثال‌های شناخته‌شده‌ای از این واقعیت هستند. این فیلم‌ها هم‌زمان با افزایش تنش‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران در سال‌‌های 2006 و 2014 ساخته شد.

"300" فیلمی جنگی و اسطوره‌ای بود که با هدف ترویج دیدگاه منفی نسبت به ایران و تاریخ تمدن آن ساخته شد. در این فیلم که وبسایت "یاهو" لقب "آغازی برای دموکراسی" را به آن داده، ایرانی‌ها افرادی شیطانی، غیرانسانی و بی‌رحم هستند که تنها انگیزه‌شان از زندگی، حمله به سرزمین‌های دیگر و قتل‌عام و تجاوز به شهروندان آن‌هاست، و بنابراین هیچ راه رهایی برای بشر وجود ندارد جز این که همه با هم متحد شوند و ایرانی‌ها را نابود کنند.

ایران این فیلم نماد خودکامگی، وحشی‌گری و نادانی است، در حالی که یونان و نتیجتاً غرب، گهواره تمدن و دموکراسی است و به ناچار باید با کشتار و سبعیت مبارزه کند. هدف اصلی "300" نمایش شناخته‌شده کشور خوب مقابل کشور بد است. طبیعتاً در این فیلم، ایران طرف بد قرار می‌گیرد. فیلم بر اساس یک داستان مصور ساخته شده که یونانیان را سربازان تمدن و پارس‌ها را ریشه تروریسم بین‌المللی نشان می‌دهد.

سکانسی از فیلم ایران‌هراسانه "300" - فرمانده سپاه یونان در تصویر مشخص است

تم داستان آن‌قدر عجیب است که یک فرد عاقل به راحتی نمی‌تواند آن را دنبال کند. پارس‌ها ماسک‌هایی شبیه میمون و ظاهری بی‌رحم دارند. مانند فیلم‌های کلیشه‌ای دیگر هالیوود، در "300" هم هزاران "کاراکتر بد" هم‌زمان کشته می‌شوند، اما زمانی که یک "انسان خوب" از ارتش یونانی‌ها کشته می‌شود، بقیه ارتش خشمگین می‌گردد و قسم می‌خورد انتقام آن یک نفر را بگیرد. از نظر کارگردان فیلم، یک یونانی به اندازه هزار پارسی ارزش دارد.

"آدام یوجین دونالدسون" کارشناس تاریخ باستان معتقد است: "در اسطوره‌های باستانی، وقتی می‌شنوید که مثلاً یک میلیون "ساراسن"، یا 500 هزار ساراسن، یا 50 هزار ساراسن بودند و چند جنگ‌جوی صلیبی که تعدادشان از انگشت‌های دو دست تجاوز نمی‌کرد، آن‌ها را قلع و قمع کردند، همیشه این اطلاعات را با دید شک و تردید نگاه کنید. هیچ‌گاه نمی‌توان به اعداد و ارقامی استناد کرد که درباره تاریخ جنگ‌های باستانی آورده می‌شود. محققین قرون وسطا این ویژگی بزرگ‌نمایی را داشته‌اند. وقتی این اعداد به یونانی‌ها اشاره دارد، مسئله از این هم پیچیده‌تر می‌شو. اعداد نجومی برای پارس‌ها ذکر می‌کنند. مثلاً می‌گویند دو میلیون نفر بودند، وقتی از آب رودخانه ها می‌خوردند، رودخانه خشک می‌شد، از تعداد زیاد آن‌ها محور زمین کج شده بود و غیره."

دونالدسون ادامه می‌دهد: "با این حال، محققین مدرن در جدیدترین مطالعات خود بالأخره رو به عقلانیت آورده‌اند و به نظر می‌رسد آمار و ارقام‌شان واقعی‌تر شده است. اکنون گفته می‌شود پارس‌ها بین 70 تا 150 هزار نفر بودند. این تعداد از نظر نیاز به نقل مکان و تأمین غذا منطقی‌تر می‌آید، به خصوص وقتی شبکه راه‌ها و وضعیت راهپیمایی تا مرزها را بررسی می‌کنید. دلایل متنوعی وجود دارد که نشان می‌دهد آمار قبلی اشتباه بوده‌اند. به عنوان مثال، در آن زمان هیچ آرایش نظامی خاصی وجود نداشته است، راه‌ها آن‌قدر هموار نبوده و غذا و آب هم آن اندازه فراوان نبوده که تشکیل لشکری میلیون نفری مقدور باشد. ضمناً ارتش باید حرکت می‌کرده است. نگه داشتن ارتش در یک محل ثابت به معنای دعوت از مرگ و میر به دلیل شیوع بیماری بوده است. بنابراین وقتی به قرن پنجم پیش از میلاد نگاه می‌کنید و می‌گویید 300 هزار نفر در ارتش فلان کشور بوده‌اند، آمارتان غیرممکن است، به ویژه که راهپیمایی ارتش پارس‌ها از منطقه خودشان تا یونان بوده است که مسیری بسیار طولانی است."

"آدام یوجین دونالدسون" کارشناس آمریکایی تاریخ باستان

این کارشناس آمریکایی تاریخ باستان سپس ادعای فیلم "300" درباره شمار ارتش پارس‌ها را به صراحت رد می‌کند و می‌گوید: "آیا این ارتش از یک ارتش شهری معمولی در یونان بزرگ‌تر بوده است؟ بله، اما مثلاً 10 برابر، نه بیش‌تر. فیلم "300" نشان می‌دهد که یک فرمانده یونانی به نام "لئونیداس" با 300 نفر لشکریان اسپارتی برای مقابله با لشکر پارس‌ها اعزام می‌شود. دلایل مذهبی برای تعداد این لشکر وجود دارد و برای این‌که بیش از 300 نفر اعزام نشده‌اند. البته این رقم 300 هم ماجرای خود را دارد. واژه اسپارتی معانی مختلفی می‌تواند داشته باشد. لشکر لئونیداس متشکل از 300 اسپارتی به معنای شهروندان شهر "اسپارتا" بوده است، اما همراه این‌ها 700 تا 800 نفر هم از ساکنین شهرهای دیگر بوده‌اند. تعداد کل لشکر یونان هم میان 6000 تا 8000 نفر بوده است که به نسبت یونانی‌ها اصلاً لشکر کوچکی نبوده است."

یکی از کلیشه های دیگر "300" نمایش کاراکترهای بد است. یکی از این کاراکترها که به لشکر یونان خیانت کرده، بدنی به شدت بدشکل و ظاهری نفرت‌انگیز دارد.

"ثریا سپه‌پور-اولریش" متخصص دیپلماسی عمومی می‌گوید: "ایرانی‌ها به تاریخ خود بسیار افتخار می‌کنند. بنابراین وقتی تاریخ‌شان به این شکل و توسط فیلم‌هایی مثل "300" تحریف می‌شود، مردم این کشور دلخور و عصبانی می‌شوند. از طرف دیگر، ایرانی‌هایی که خارج از این کشور زندگی می‌کنند، می‌بینند که هویت‌شان در نظر دیگران توسط این فیلم‌ها شکل می‌گیرد و در نتیجه در کشورهایی که زندگی می‌کنند، با دشمنی مواجه می‌شوند. شاید این دشمنی به شخص آن‌ها ارتباطی نباشد، اما علیه هویت آن‌هاست. متأسفانه مسئله دیگری که پیش می‌آید این است که ایرانی‌های ساکن کشورهایی دیگر، برای این‌که همین دشمنی را کاهش دهند، مجبور می‌شوند هویت خود را از هویت واقعی‌شان یعنی مردم کشورشان دور کنند. بنابراین این افراد باید با روایت هالیوود همراه شوند تا بتوانند زندگی عادی در کشورهایی داشته باشند که به آن‌ها مهاجرت کرده‌اند."

"ثریا سپه‌پور-اولریش" متخصص دیپلماسی عمومی ساکن آمریکا

فیلم "300: ظهور یک امپراطوری" که در ادامه فیلم اول ساخته شده است، نمونه بارز دیگری از کمپین پروپاگاندای هالیوود برای ایجاد نفرت نژادی در مردم است. آن‌چه این فیلم را از "300" متمایز می‌کند، کارگردان آن است. "نوام مورو" فیلم‌ساز اسرائیلی فیلم جدید را با همان دروغ‌ها و تخیلات بی‌معنای تاریخی پر کرده است، با این تفاوت که این بار، تأکید فیلم روی مسائل و شعارهای سیاسی امروز غرب است.

داستان فیلم، در ادامه فیلم قبلی نیست، بلکه نسخه‌ای متفاوت از آن است. "300: ظهور یک امپراطوری" روایت می‌کند که پس از مرگ داریوش به دست یونانی‌ها، خشایارشا سلطنت را در ایران به دست می‌آورد و با کمک یک زن یونانی که در پارس بزرگ شده است، تصمیم به انتقام‌جویی می‌گیرد. جنگی جدید میان ایران و یونان درمی‌گیرد و بعد از جنگی طولانی، لشکر کوچک غربی‌ها موقف می‌شود لشکر عظیم و قدرتمند پارس‌ها را شکست دهد.

از میان چندین و چند دروغ تاریخی در فیلم، می‌توان به روایت آن از مرگ داریوش اشاره کرد که متضاد با واقعیت‌های تاریخی این واقعه است. دروغ دیگر، انتساب پارس‌ها با گروه‌های تروریستی از جمله القاعده است. لباس‌ها و ظاهر پارس‌ها در این فیلم به نوعی طراحی شده تا ظاهر گروه‌های تروریستی امروزی را به ذهن متبادر کند. در بخشی از فیلم، وقتی یونانی‌ها از حمله پارس‌ها باخبر می‌شوند، در "سنا"ی خود با هم مشورت می‌کنند. برخی اعضا می‌گویند باید راه گفتگو با پارس‌ها را امتحان کرد، اما اعضای عاقل سنا بالأخره موقف می‌شوند بقیه را قانع کنند که تنها راه، جنگ و دفاع از خود است.

"300: ظهور یک امپراطوری" ساخته یک کارگردان اسرائیلی است

در صحنه‌ای از فیلم، چند نفر از اعضای سنا خواستار "مذاکره" برای رسیدن به آتش‌بس با پارس‌ها می‌شوند، اما "تمیستوکلس" فرمانده لشکر یونان این‌گونه پاسخ می‌دهد: "با استبداد مذاکره کنیم! فقط یک مثال برایم بیاورید که این کار برای کشوری سودمند بوده باشد. هم‌وطن‌های من، ما فقط بر اساس دردهایی که در گذشته کشیده‌ایم [جنگ‌های قبلی ایران با یونان] می‌توانیم درباره آینده قضاوت کنیم. بسیاری از شمایی که این‌جا هستید، در جنگ "ماراتن" [حمله داریوش هخامنشی به یونان] همراه من بودید. شمایی که را جنگ بودید و زخم آن را خوردید، می‌دانید که صلح واقعی چگونه ساخته می‌شود. فریب نخورید. خشایار، فرزند داریوش، گرگی است که به در خانه ما آمده است. همین الآن، همین جا باید تصمیم بگیریم. آیا می‌خواهیم بایستیم و برای یونان بجنگیم یا نه."

شاید این سؤال پیش بیاید که چرا یک کارگردان کم‌تر شناخته‌شده اسرائیلی برای پروژه‌ای به این بزرگی و با این هزینه سنگین انتخاب می‌شود. پاسخ این است که هدف نهایی از تولید این‌گونه فیلم‌ها، شکل دادن افکار عمومی علیه ایرانیان است. برای این کار چه کسی بهتر از کارگردانی است که در اسرائیل، یعنی دشمن شماره یک ایران، بزرگ شده است؟ البته "مورو" احتمالاً ناخودآگاه، ابهت ایران را هم نشان داده است، چراکه به شکلی غیرمستقیم به دنیا می‌گوید اگر کشوری می‌خواهد سربه‌سر ایران بگذارد، بهتر است نظر خود را عوض کند.

در یکی از صحنه‌های فیلم، خشایار به یونانیان هشدار می‌دهد که "آتن را از نقشه محو خواهد کرد." این جمله آشنا نیست؟ "سپه‌پور-اولریش" معتقد است: "این فیلم هوش مخاطبان را بسیار پایین در نظر گرفته است و این توهین، در حقیقت دیدگاه هالیوود درباره مخاطبان خود است. با این حال، دیدگاه خیلی اشتباهی هم نیست، چرا که مردم در غرب اغلب همین فیلم‌ها را تماشا و اطلاعات نادرستی دریافت می‌کنند."

فرمانده سپاه یونان از بی‌فایده بودن مذاکره با پارس‌ها می‌گوید

وی به نکته بسیار مهمی نیز اشاره می‌کند: "باید توجه داشته باشید که تنها صنعت فیلم‌سازی نیست، بلکه بسیاری از استودیوهای هالیوود، صاحب خبرگزاری‌ها و شبکه‌های خبری هم هستند. مثلاً "تایم وارنر" که یکی از استودیوهای فیلم‌سازی غول‌پیکر در هالیوود است، صاحب شبکه سی‌ان‌ان است. بنابراین مردم در شبکه‌های خبری همان اطلاعات اشتباهی را می‌شنوند که در فیلم‌ها می‌بینند و هدف آن‌ها پروپاگاندا است. منظور از پروپاگاندا لزوماً دروغ نیست، ممکن است برخی از این اطلاعات واقعی باشد، اما به نحوی طرح‌ریزی می‌شود تا افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهند. بنابراین از یک طرف شبکه‌های خبری را دارید و از طرف دیگر فیلم‌هایی را که همان اخبار را تقویت می‌کند."

این متخصص دیپلماسی عمومی ادامه می‌دهد: "نکته قابل تذکر این است که بسیاری از مدیران این استودیوها مثل "دیزنی" و "ای‌بی‌سی"، با رؤسای شرکت‌های سازنده سلاح هیأت مدیره مشترک دارند. این‌ها دست به دست هم می‌دهند تا منافع افرادی را تأمین کنند که پشت صحنه تغییر افکار عمومی هستند و این کار را به قیمت مردم عادی در آمریکا و البته مردم ایران انجام می‌دهند."

فیلم ایستوود که با هزینه 59 میلیون دلار ساخته شده، داستان زندگی کایل را از زمانی که یک کابوی بود تا وقتی که عضو یگان ویژه نیروی دریایی ایالات متحده شد، و عملیات‌های او در عراق و کنش‌های خانوادگی او را به تصویر می‌کشد. این فیلم با خلق صحنه‌های اکشن نظامی از درگیری‌های نیروهای آمریکایی در عراق و ممزوج کردن آن با درام خانوادگی، کریس کایل را در فهرست قهرمانان مردم آمریکا جا می‌کند و برای جوانان آن کشور یک الگو و سرمشق جدید معرفی کند تا آنها نیز با شناخت دشمنان‌ خود و برای خدمت به کشورشان به عضویت ارتش ایالات متحده دربیایند.

بردلی کوپر در فیلم تک تیرانداز آمریکایی نقش کریس کایل را بازی می‌کند

كريس كايل كيست؟

كريستوفر اسكات كايل (متولد 1974 در آمريكا) افسر يگان ويژه نيروي دريايي ايالات متحده آمريكا بود. او که در بخش عمليات ويژه فعالیت می‌کرد، طبق آمار ارتش آمريكا در ماموريت‌هايي كه در فاصله سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۹ در عراق گذرانده 160 نفر را كشته كه البته خودش تعداد كشته‌ها را 250 نفر مي‌داند. این آمار کشتن برای یک تک‌تیرانداز در طول تاریخ ارتش آمریکا بی‌سابقه بوده و به همین جهت گروه‌های مسلح مخالف آمریکا در عراق نامش را «شيطان الرمادي» گذاشته بودند. او در جريان حمله آمريكا به عراق چهار بار به اين كشور اعزام شد. كايل به درخواست همسرش سال 2009 از ارتش آمريكا بيرون آمد و كتاب خاطراتش به نام «تك‌تيرانداز آمريكايي» را در ژانويه سال 2012 نوشت كه جزو كتاب‌هاي پرفروش بازار شد. فوريه سال 2013 كايل مورد اصابت گلوله يك تفنگدار جوان نيروي دريايي آمریکا که اختلال رواني داشت، قرار گرفت و کشته شد.

کریس کایل تک‌تیرانداز یگان ویژه نیروی دریایی ایالات متحده به گفته خودش 250 نفر در عراق را کشته است

شخصیت‌شناسی از روی گفته‌های کریس کایل